2008ވަނަ އަހަރު ދިވެހިން ބަލައިގެންފައިވާ އާ ގާނޫނު އަސާސީން ގެނެސްދިން ވެރިކަމުގެ ނިޒާމުގެ އެންމެ މުހިން އެއް ސިފައަކަށް ވެގެން ގޮސްފައިވަނީ ކޯލިޝަން ވެރިކަންތަކެވެ. ސަބަބަކީ ދިވެހިން ޑިމޮކްރަޓިކް އާ ނިޒާމަކަށް ހަނދު ބެލުމަށްފަހު ކުރިމަތި ލާފައިވާ ހުރިހާ ރިޔާސީ އިންތިޚާބެއްގައިވެސް ރައްޔިތުން ވޯޓު ދީފައިވަނީ ކޯލިޝަން ވެރިކަމަކަށް ކަމަށް ވާތީއެވެ.

އަދި މި އިންތިޚާބުތައް ފުރިހަމަޔަށް ތަރުޖަމާ ކޮށްލުމުން ސަފުވާން އޮތް އެއް ހަގީގަތަކީވެސް، ވަކި ފަރުދަކާއެކަނި ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް ހަވާލުކުރަން ރައްޔިތުން ބޭނުން ނުވާކަމެވެ. އެހެން ގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ، އެކަނި އެއް ޕާޓީއަކުން ނިކުމެ ކެމްޕޭން ކޮށްގެން ވެރިކަމުގެ ހުރިހާ ބާރެއް އެއްބަޔަކަށް އަތުލެވޭ ވަރަށްވުރެ ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި އޮތް ސިޔާސީ ޚިޔާލުތަފާތު ވުންތަކާއި ބައިބައިވުންތައް ބޮޑެވެ. އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، ގިނަ ސިޔާސީ ފިކުރުތަކަށް އާންމު މުޖުތަމަޢު ބެހި، ސިޔާސީ އިސްވެރިންގެ މެދުގައި އޮތް ހަސަދައާއި ނަފްރަތު އެބީދައިން އާންމު ރައްޔިތުންގެ ތެރެއަށް ފޭދި، ގިނަ ރައްޔިތުންތަކެއް އެއް ވިސްނުމަކަށް ބަރޯސާވެ، ގިނަ ބަޔަކު އެކައްޗެއް ކިޔައިގެން އެއް ބުރުން އެކަކު ވެރިކަމަށް ގެނައުމުގެ ޚިޔާލާތާއި ވިސްނުން މިއަދު ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ނެތްކަމުގައި ދަންނަވަން ޖެހެއެވެ.

އަދި ހަމަ އެއާއެކު ފާހަގަ ކޮށްލާން ޖެހޭ އަނެއް ނުކުތާއަކީ، މިހާތަނަށް ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައި ތާއީދު އޮތްކަމަށް ބެލެވެމުން އައީ، އެތައް ޒަމާންތަކެއް ވަންދެން ޕާޓީތަކުގެ ލީޑަރުންގެ ގޮތުގައި ތިއްބަވަމުން އައި ފަރާތްތަކަށް އޮތް ތާއީދު ގެއްލި، ބޮޑު މެޖޯރިޓީއަކާއެކު ވެރިކަމަށް އައުމުގެ ފުރިސަތު މިއަދު އެފަރާތްތަކަށްވެސް ގެއްލިގެން ގޮސްފައި އޮތް އޮތުމެވެ. ސަބަބަކީ، ފާއިތުވެދިޔަ 20 ނުވަތަ 15 ވަރަކަށް އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި، ރައްޔިތުންނަށް ސިޔާސީ ފަރާތްތަކުން ވަމުން އައި ވައުތަކާއި އަހުދުތައް ބިލާހަކަށްވެ، ރައްޔިތުންގެ ހާލަތު ބަދަލު ނުވެ، ވަކީން ޚާއްސަކޮށް ޒުވާން ޖީލުގެ މިކަންކަމުގެ މަތިން ހޭލުންތެރިވެ، މިހާރު ތިއްބެވި ގިނަ ސިޔާސީ ލީޑަރުންގެ މަތިން ގިނަ ބަޔަކަށް އުއްމީދު ގެއްލިގެން ގޮސްފައި ވުމެވެ.

އެހެންނަމުން، ވެރިކަމަށް އައުމުގެ ހުވަފެން ދެކެމުންދާ ލީޑަރުންނަށް ވެރިކަމަށް އާދެވޭނޭ މަގުތައް ހަނިވެ، އަަދި ބައެއް ލީޑަރުންނަށް ކޯލިޝަނެއްވެސް ދެން ހެދޭނެ ފުރުސަތު ގެއްލިއްޖެކަމަށް ވިސްނި، ހަނި މަގަކުން ނަމަވެސް ދެން ވެރިކަމަށް އާދެވެން އޮތް މަގަކީ ކޯލިޝަނަކާ ނުލާ އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ލިބޭ މީހަކަށް ވެރިކަމަށް އާދެވޭ ގޮތަށް ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހުކުރުން ކަމުގައި ގަބޫލު ކުރެވި، ވެރިކަމަށް އައުމަށްޓަކާ އެކަނި ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރީގެ ރައީސް ނަޝީދު އިސްވެ ހުންނަވާ މިވަނީ ފައްޓަވާފައެވެ.

އެއީ ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގެ އެއްބުރު ބާއްވާ، %30 އަށްވުރެ މަތިން އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ހޯދާ ކެނޑިޑޭޓަކަށް ރިޔާސީ އިންތިޚާބު ކާމިޔާބު ކުރެވޭ ގޮތަށް ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރުމަށް ކުރެމުންދާ މަސައްކަތްތަކެވެ.

އެއްބުރުން އިންތިޚާބު ކާމިޔާބު ވުމުން، ކޯލިޝަން ވެރިކަމެއް ނާންނާނެތަ؟

އެއް ބުރުން ވެރިކަމަށް އަދެވޭ ގޮތަށް ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރުމަށް، އެމްޑީޕީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު ދައްކަވާ އެންމެ ބޮޑު ހުއްޖަތަކީ އެމްޑީޕީއަށް ދެން ވެރިކަން ލިބެން އޮތް ގޮތަކީ އެއީކަމަށް ވިދާޅުވެއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް، ނަޝީދު މި ވިދާޅުވާ ވިދާޅުވުމުގައި "އެމްޑީޕީ" މި އިބާރާތް ބޭނުން ކުރެއްވި ނަމަވެސް، މި ވިދާޅުވުމުގައި އޮތް އެންމެން ދަންނަ ބޮޑު ސިއްރަކީ، ނަޝީދަށް ދެން ވެރިކަމަށް އާދެވެން އޮތް ހަމައެކަނި މަގަކީ މިއީ ކަމަށް ވިދާޅުވާ ވިދާޅުވުމެވެ. ސަބަބަކީ އެމްޑީޕީގެ ތެރެއިން އަދިވެސް އެހެން ބޭފުޅަކަށް ރިޔާސީ ޓިކެޓް ކަށަވަރު ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ނެތްކަމަށް އެޕާޓީގެ ގިނަބަޔަކު ދެކޭ ދެކުންވެސް މެއެވެ.

ކޮންމެއަކަސް، މިހަގީގަތް އަދި ކޮންމެ ގޮތަކަށް އޮތް ނަމަވެސް، ގަބޫލުކުރަން ޖެހިފައި އޮތް އެއް ހަގީގަތަކީ، ގާނޫނު އަސާސީ މިހާރު އެކުލެވިފައި އޮތް ގޮތުން %50 އާއި 1 ވޯޓު އިތުރަށް ހޯދައިގެން މެނުވީ އެއްވެސް ބޭފުޅަކަށް ވެރިކަމަށް އާދެވެން ނެތްކަމެވެ. މާނައަކީ އެއީ ކޯލިޝަނެއް ހައްދަވައިގެން ނަމަވެސް، މިހާރު ގާނޫނު އަސާސީގައި ލިޔެވި ބަޔާން ކުރެވިފައި އޮތް ފޯމިއުލާގެ ތެރެއިން ވެރިކަމަށް އަންނަ ބޭފުޅަކު ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓަކުން މެޖޯރިޓީ ހޯއްދަވަން ޖެހެއެވެ.

އެހެންނަަމަވެސް، ގާނޫނު އަސާސީއަށް ގެނައުމަށް ނަޝީދު ވިސްނަވާ ފޯމިއުލާގެ ތެރެއިން ވޯޓުގެ ދެވަނަ ބުރަކަށް ދާން ޖެހުމަށް އޮންނާނީ ވަރަށް ހަނި ފުރުސަތެކެވެ. އެ ހާލަތަކީ ފުރަތަމަ ބުރުގައި ވާދަކުރާ ކެނޑިޑޭޓުންގެ ތެރެއިން ކެނޑިޑޭޓަކަށް %30އަށްވުރެ މަދުން ވޯޓު ލިބިގެން ދިއުމެވެ. އެހެންކަމުން ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގައި ގިނަ ކެނޑިޑޭޓުން ވާދަކުރިޔަސްވެސް، ރައްޔިތުންގެ ސިޔާސީ ފިކުރު ބެހިފައި އޮތް ނިސްބަތަށް ބަލާއި، މިއަށްވުރެ މަތިން ކޮންމެވެސް އެއް ކެނޑިޑޭޓަކަށް މިއުސޫލުން ބާއްވާ ފުރަތަމަ ބުރެއްގައި ވޯޓު ލިބިގެން ދާނޭކަމީ ކަށަވަރުވެ ޔަގީންވާން އޮތް ކަމެކެވެ.

އެހެންކަމުން، މި ފޯމިއުލާގެ ތެރެއިން ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގެ އެއްބުރު ބާއްވާ، އެއްބުރުން ނަތީޖާ ނެރެވުމަކީ ވުން އެންމެ ގާތް ގޮތެވެ.

އެހެންނަމަވެސް، މި ފޯމިއުލާގެ ތެރެއިންވެސް ނެރުއްވުމަށް ނަޝީދު ވަކާލާތު ކުރައްވާ ހަގީގީ ނަތީޖާއަކީ އެއްބުރުން ރިޔާސީ އިންތިޚާބަށް ނިމުން ގެނައުން ނޫންކަން މިފުރުސަތުގައި ފާހަގަ ކޮށްލާން ޖެހެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އެއީ ކޯލިޝަނަކާ ނުލާ ވެރިކަމަށް އައުމެވެ. ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް އެންމެ މީހެއް މުށުތެރެއަށް ލުމެވެ. ކޭކު ބައިބައި ނުކޮށް، ކޭކު ފަޅާ، ކޭކު ކާންވެސް އެއް ޕާޓީއަކަށް ލިބިގެން ދިއުމެވެ.

މިގޮތުން ބަލާއިރު، އެންމެ ގާތުން ނަަޒަރެއް ހިންގާލަން ޖެހެނީ އެންމެ ފަހުން ބޭއްވިގެން ދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިޚާބަށެވެ. މި އިންތިޚާބުގައި ވާދަ ކުރެއްވީ އެންމެ ދެ ކެނޑިޑޭޓުންނެވެ. އެއީ މިހާރުގެ ރައީސް އިބުރާހިމް މުހައްމަދ ސާލިހާއި، ކުރީގެ ރައީސް ޔާމިންއެވެ. ރައީސް ޔާމިންގެ ނުފޫޒާއި ބާރު އޭރު މުޅި ދައުލަތުގެ ތެރޭގައި އޮތް މިންވަރަށް ބަލާ، ރައީސް ޔާމިންއާއި ދެކޮޅަށް ގިނިކަންޏާ ވާދަކޮށްގެ އިދިކޮޅު އެއްވެސް ކެނޑިޑޭޓަކަށް ކާމިޔާބު ނުލިބޭނެކަން އޭރުގެ ދިއިކޮޅު ފަރާތްތަކަށް ޔަގީން ކުރެވި، އެންމެން އެއްގަލަކަށް އަރާ ކޯލިޝަނެއް ގާއިމް ކުރީއެވެ. އެންމެ އެކައްޗެއް ކިޔާ އެއް ކެނޑިޑޭޓަކު ރިޔާސީ އިންތިޚާބަށް ނެރުނީއެެވެ. ފުރަތަމަ ބުރުން ކޯލިޝަނެއް ގާއިމް ކުރީއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި އެންމެ ޕާޓީއަކުން ވާދަކޮށްގެން މެޖޯރިޓީ ނުނެރެވޭނެކަން ޔަގީން ކުރެވިގެންނެވެ.

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން  އިންތިޚާބު ނިމިގެން ދިޔައީ ހަމަ އެއްބުރުންނެވެ. އިންތިޚާބުގައި ވާދަކުރީ ދެ ކެނޑިޑޭޓެކެވެ.

އެހެންކަމުން، %30އިން ވެރިކަމަށް އާދެވޭ ފޯމިއުލާއަކީ، ކޯލިޝަން ޕާޓީތަކު މެދުގައި ސަރުކާރު ބަހަންޖެހޭ ޖެހުން މުޅިން ނައްތާލެވޭނެ ފޯމިއުލާއަކަށް ވެގެނެއް ނުދެއެވެ. ސަބަބަކީ، މި ފޯމިއުލާގެ ދަށުންވެސް، އިދިކޮޅި ކެނޑިޑޭޓަށް ރިޔާސީ އިންތިޚާބު ކާމިޔާބު ވެގެން ނުދާނޭކަމުގެ ޔަގީންކަން ހޯދުމަށް އޭރަކު ހުންނަވާ ރައީސަކު، ރައްޔިތުންގެ މެޖޯރިޓީ ހޯއްދެވުމަށް ކެބިނެޓާއި އެހެނިހެން މަގާމްތައްވެސް ބަހަން އަދިވެސް މަޖުބޫރުވާނެ ހާލަތު އޮންނާނެތީއެވެ. އަދި ހަމަ އެބީދައިން، ހުންނަވާ ވެރިއަކު ބަލި ކޮށްލުމަށް، އެހެން ޕާޓީތަކުގެ ތާއީދު ހޯދާ އެންމެ ރުހޭ އެއް ކެނޑިޑޭޓަކު އިދިކޮޅުން އިންތިޚާބަށް ނެރުމުގެ ވިސްނުން މިގޮތުން އެކުލަވާލެވޭ ފޯމިއުލާއަކުންވެސް ނައްތާލެވިގެން ނުދާނެތީވެސް މެއެވެ.

އޭގެ ބަދަލުގައި މިގޮތުން ގެނެވޭ ބަދަލެއްގެ ނަތީޖާއަކީ، ގިނަ ރައްޔިތުން ތާއީދު ނުކުރާ ކެނޑިޑޭޓަކަށްވެސް ވެރިކަމަށް އައުމުގެ ފުރުސަތު ފަހިވެގެން ދިއުން ކަމުގައި ދަންނަވަން ޖެހެއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގައި މިހާރު އޮތްގޮތުން ރައްޔިތުންގެ މެޖޯރިޓީ ނެތް ފަރާތަކަށް ގައުމުގެ ވެރިކަމަށް އައުމަކީ ނެތް ފުރުސަތެކެވެ.

ހަމައެކަނި ވެރިކަމަށް އައުމަށް ގާނޫނު އަސާސީ ބަދަލުކުރުން!

ވެރިކަމަށް އައުމަށްޓަކާ ގާނޫނު އަސާސީ ބަދަކު ކުރުމުގެ ވިސްނުމަކީ މިވަގުތަށް ހަމައެކަނި ރައީސް ނަޝީދުގެ ވިސްނުންފުޅޭއް ކަމުގައި ދަންނަވަން ޖެހެއެވެ. ސަބަބަކީ ވެރިކަމަށް އާދެވެން އޮތް ހަމަ އެކަނި މަގަކީ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ބަދަލު ކޮށްގެން ކަމުގައި ނަޝީދު ބައެއް ފަހަރަށް ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާއިރު، އަނެއްބައި ފަހަރަށް އެމަގަކީ %30އިން ވެރިކަމަށް އާދެވޭގޮތަށް ގާނޫނު އަސާސީ ބަދަލު ކޮށްގެން ކަމުގައި ނަޝީދު ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާތީވެސްމެއެވެ.

އަދި މިގޮތުން ގާނޫނު އަސާސީއަށް ބަދަލު ގެނައުމަށް ނަޝީދު ހުށަހަޅުއްވަމުން ގެންދަވާ ކަންކަމަށް ތާއީދު ކުރައްވާކަންވެސް ނުވަތަ ނޫންކަންވެސް ރައީސް ސާލިހު މިހާތަނަށް ފާޅު ކުރައްވާފައި ނުވާތީވެސްމެއެވެ.

އެހެންކަމުން ގިނަ ބަޔަލު ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި، އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ނަޝީދަށް މިހާރު އާންމުގެ މެދުގައި އޮތް ތާއީދު އެމަނިކުފާނު ވަނީ ވަރަށްވެސް ރަގަޅަށް ވަޒަން ކުރައްވާފައެވެ. އަދި މާޒީގައި ކަން ހިގާފައިވާ ގޮތުން، އެމަނިކުފާނު ވާދަކުރައްވާ އިންތިޚާބެއްގައި، އެމަނިކްފާނާއެކީ ކޯލިޝަން ހަދާނެ ޕާޓީތައްވެސް މިހާރު އުފެދިފައިވާ ޕާޓީތަކުގެ ތެރޭގައި ނެތްކަންވެސް އެމަނިކްފާނަށް ވަރަށްވެސް ރަގަޅަށް ފަހުމު ކުރެވެއެވެ.

އެހެންކަމުން، އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ނަޝީދު ޖައްސަވާ މި ހިސާބަކީ އެމަނިކްފާނަށް އަމިއްލަފުޅު ހައިސިއްޔަތުން އެންމެ ރަގަޅު ފޯމިއުލާކަމުގައި ވުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މުޅި ގައުމުގެ ރައްޔިތުން އަދި ތިބީ އެގޮތުގެ މަތީގައި ނޫންކަން، ފާއިތުވެ ގޮސްފައިވާ ހުރިހާ އިންތިޚާބެއްގައިވެސް ވަރަށްވެސް ރަގަޅަށް ވަނީ ވަޒަން ކުރެވިފައެވެ. ގައުމު މިއޮތީ ސިޔާސީ އެކި ފިކުރުތަކުގެ މައްޗަށް ބެހިފައެެވެ. މިއީ މިއަދުގެ ހަގީގަތެވެ

އަދި މިނޫން ބީދައަކު، އެންމެ ފަރުދެއްގެ މަސްލަހަތުގައި ގާނޫނު އަސާސީއަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތައް ގެނެސް، ހަމައެކަނި ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް މުށުތެރެއަށް ލުމުގެ ބޭނުމުގައި އެކަނި ގާނޫނު އަސާސީ ބަދަލު ކޮށްލުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވެގެންދާނީ ގައުމުގައި ނުތަނަވަސްކަން އުފެދި، ހަމަނުޖެހުމާއި، މިހާރުވެސް އޮތް ބައިބައިވުންތައް އޭގެ އިންތިހާއަށް ބޮޑުވެގެން ދިއުކަމީ ކަށަވަރުވެ ޔަގީންވާން އޮތް ކަމެކެވެ.