2008ވަނަ އަހަރު ދިވެހިން ބަލަައިގަތް އާ ގާނޫނު އަސާސީން، އެ ގާނޫނު އަސާސީން ފޯރިކޮށްދިން ޑިމޮކްރަޓިކް ނިޒާމު ނަގަހައްޓާ ދެމެހެޓުމަށް ޖަހާފައިވާ އެންމެ ވަރުގަދަ ތަނބު ތަކަކީ ދައުލަތުގެ މިނިވަން މުވައްސަސާތަކެވެ. އަދި މީގެ ތެރެއިން ދައުލަތް ޒިންމާދާރުކޮށް، ދައުލަތުގެ ބާރުތަކުގެ ތިލަފަތް ހަމަހަމަ ކޮށް، އަދި އެބާރުތަކުގައި ތިބި ފަރާތްތަކުން އަމަލު ކުރަނީ ރަގަޅަށްތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ކަށަވަރު ކުރުމުގެ ޒިންމާ އުފުލާ މުވައްސަސާތައް ވަކީން ޚާއްސަކޮށް ފާހަގަ ކޮށްލާންޖެހެއެވެ.
އަދި މިދެންނެވުނު މުވައްސަސާތަކުގެ ތެރެއިންވެސް، އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނާއި ހިއުމަން ރައިޓްސް ކޮމިޝަންފަދަ މިނިވަން މުވައްސަސާތަކުގެ ނަން ފާހަގަ ކޮށްލަން ޖެހެނީ ރާއްޖެ ފަދަ، ޑިމޮކްރަސީއަށް އަހުލުވެރި ނޫން ގައުމެއްގައި މިމުވައްސަސާތަކުން އަދާ ކުރަންޖެހޭ ދައުރު ބޮޑު ވެފައި މުހިންމު ވެގެންދާތީ ވެސްމެއެވެ.
އެހެންނަމަވެސް ގާނޫނު އަސާސީން މިނިވަންކަމާއި މުސްތަގިއްލުކަން ފުރިހަމަށް ލިބި ދީފައިވި ނަމަވެސް، މިދެންނެވުނު ދައުލަތުގެ މުވައްސަސާތަކާއި އަދި ކޮމިޝަންތަކަކީ، 2008ވަނަ އަހަރުގެ ގާނޫނު އަސާސީން ގެނެވުނު ރިޔާސީ ނިޒާމުގައި އެންމެ ބޮޑޮތި ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތި ލާންޖެހިފައިވާ މުވައްސަސާތައްކަން ފާހަގަ ކޮށްލަންޖެހެއެވެ. އެތަންތަނަކީ މިނިވަން މުސްތަގިއްލު މުވައްސަސާތަކުގެ ގޮތުގައި ގާނޫނު އަސާސީގައި ބަޔާންވެފައި އޮތެއް ކަމަކު، މިމުވައްސަސާތަކަށް މިނިވަން މުސްތަގިއްލު މީހުން އައުން ވެގެން ގޮސްފައިވަނީ ދަތި އުދަގޫ ކަމަކަށެވެ.
މި ތަޖުރިބާ ހަމަ މި ބީދައިން ކުރަން ޖެހިފައިވާ އެއް މުވައްސަސާއަކަށް ވެގެން ގޮސްފައިވަނީ، މިހާރުގެ އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނެވެ. މި ގޮތުން މި ސަރުކާރު ވެރިކަމަށް އައުމަށްފަހު، މިހާރު އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ ސުޕަރ މެޖޯރިޓީން މަގާމު ދިން އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަންގެ މެމްބަރުން ހަމަ މި ސުޕަރމެޖޯރީގެ ޕްރެޝަރަށް ވަނީ އިސްތިއުފާ ދީފައެވެ. މެމްބަރުން އިސްތިއުފާ ދީފައިވަނީ، މި މެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކޮށް އާ މެމްބަރުން މަގާމަށް އައްޔަން ކުރުން ލަސްވެދާނެތީ މަޖިލިސް ރިސެސްގައި ވަނިކޮށް، ދައުރުން ބޭރުން ޖަލްސާއެއް ބާއްވައި، މެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުން ފެށުމާއި ހަމައިންނެވެ.
މެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކުރުމަށް ބޭއްވީ ދައުރުން ބޭރު ޖަލްސާއެއް! އެއަށްފަހު އެންމެން ހަނު!
މި ސަރުކާރު ވެރިކަމަށް އައުމަށްފަހު، މިހާރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގައި އޮތް ސުޕަރ މެޖޯރިޓީން އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނަށް އައްޔަން ކުރި މެމްބަރުންނަށް ސުޕަރ މެޖޯރިޓީ ބޭނުންވާ ގޮތަށް މަސައްކަތް ނުކުރެވިގެން، ސުޕްރމެޖޯރީއިން މި މެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކުރުން ވަރަށްވެސް ބޮޑުތަނުން އަވަސް ކޮށްފައި ވެއެވެ. މިގޮތުން، މެމްބަރުން މަގާމުގައި އިތުރު މުއްދަތަކަށް ދެމި ތިބުނަ ނުދިނުމަށްޓަކާ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލުސް ރިސެސްގައި ވަނިކޮށް، ދައުރުން ބޭރު ޖަލަސާއެއް ބާއްވައިގެން އޭސީސީގެ މެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފަށާފައި ވެއެވެ.
އަދި މަޖިލިސް ރިސެސްގައި ވަނިކޮށް ކޮމިޓީ ބައްދަވުންތައް ބައްވާ، އޭސީސީގެ މެމްބަރުންނަށް ޖަވަބުދާރީވުމަށް އެންމެ 5 ދުވަސް ދީ، "ރޮކެޓް ސްޕީޑުގައި" މެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ސުޕަރ މެޖޯރިޓީން ކުރިޔަށް ގެންގޮސްފައި ވެއެވެ.
އަދި މަޖިލިހުގެ ސުޕަރ މެޖޯރިޓީން މިމައްސަލަ ކުރިޔަށް ގެންގޮސްފައިވާ ދުވެލީގެ އަވަސްކަމާއި، އަދި ކޮމިޝަންގައި ތިއްބެވި މެމްބަރުން މަގާމުން ވަކިކުރާނެކަމަށް ސުޕަރ މެޖޯރިޓީގެ ބައެއް މެމްބަރުން ދީފައިވާ އިންޒާރުތަކަށް "ގަތް ބިރެއްގެ" ބޮޑުކަމުން ނަމަވެސް، މަގާމުން ދުރުކުރުމުގެ މަރުހަލާގެ މެދުތެރެއިން އޭސީސީގެ ހުރިހާ މެމްބަރުންވެސް ވަނީ މަގާމުން އިސްތިއުފާ ދީފައެވެ.
ނަތިޖާ ނުކުތީ ވަރަށްވެސް ގޯސްކޮށް ކަމުގައި ދަންނަވަން ޖެހެއެވެ. އޭސީސީގެ މެމްބަރުން އިތުބާރު ނެތްކަމަށް ނިންމާ، އެމެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކުރުމަށް މަޖިލިހުން "ކުރު ގަޅުވާލުމަށްފަހު" ޕްރޮސެސް މިބީދައިން ކުރިޔަށް ގެންދިއުމުގެ ނަތީޖާއެެއްގެ ގޮތުން މުޅި މުވައްސަސާ ގާނޫނީ ހުސްކަމަކަށް ދާން މެދުވެރި ވިއެވެ. އޭސީސީގައި އެހާތަނާއި ހަމައަށް އިސްތިއުފާ ނުދީ ތިއްބެވި ހުރިހާ މެމްބަރުން އެއްފަހަރާ އިސްތިއުފާ ދިނުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވެގެންދިޔައީ، ދައުލަތުގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް މުވައްސަސާ ގާނޫނީ ހުސްކަމެއްގެ ތެރެއަށް ވެއްޓިގެން ދިއުމެވެ.
އެހެންނަަމަވެސް، އޭސީސީގެ ހުރިހާ މެމްބަރުން އިސްތިއުފާދީ މިމުވައްސަސާ މިއަދާއިހަމައަށް ގާނޫނީ ހުސްކަމެއްގެ ތެރޭގައި އޮތްނަމަވެސް، މިކަމުގެ އެއްވެސް ކަންބޮޑުވުމެއް، މިމުވައްސަސާ އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި މަސައްކަތް ނުކޮށްގެން ހަމަނިދި ލޮލަށް ނައިސްގެން އުޅެންޖެހުނު ފަރާތްތަކަށް މިއަދަކު ނެތެވެ. ދައުލަތުގެ ތެރޭގައި ހިނގާ ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދައިގެ މައްސަލަތައް ބެލުމުގެ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ މުވައްސަސާގެ މެމްބަރު ވަކި ނުކުރެވިގެން، ދައުރުން ބޭރުގައި ޖަލްސާއެއް ބާއްވައިގެން މެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރި ފަރާތްތަކަށް، މުވައްސަސާ ގާނޫނޫ ހުސްކަމެއްގައި އޮތުން އެއަށްފަހު ވަރިހަމަ ވެގެން ދިޔައީއެވެ.
އަދި އެއަށްވުރެވެސް ބޮޑަށް، މިފަދަ މުހިންމު މުވައްސަސާއެއް ގާނޫނީ ހުސްކަމެއްގައި އޮތުމުން ކަންބޮޑުވަން ޖެހޭ މައްސަލައަކީ، މިހާރު ކުރިޔަށްދާ ކޮމަންޑޫ ދާއިރާގެ ބައި އިލެކްޝަންވެ. ރާއްޖޭގައި ބޭއްވޭ ގިނަ އިންތިޚާބުތަކަކީ، އެ އިންތިޚާބުތަކަށް ނުފޫޒު ފޯރުވާ، އަދި އިންތިޚާބުގައި ވާދަކުރާ ފަރާތްތަކާއި ތާއީދު ކުރާ ފަރާތްތަކުގެ މައްޗަށް ކޮރަޕްޝްނާއި ފަސާދައިގެ އެތަކެއް ތުހުމަތުތަކެއް ކުރެވޭ އިންތޚާބުތަކަކަށް ވެގެންދާތީ، އިންތިޚާބުތަކުގެ ކެމްޕޭންގެ ދުވަސްވަރުގައި މިނިވަން މުވައްސަސާތަކުން އަދާކުރަން ޖެހޭ ދައުރުގެ މުހިންމުކަން އަބަދުވެސް އޮންނަނީ ވަރަށްވެސް ބޮޑުވެއެވެ.
މިގޮތުން މިހާރު ކުރިޔަށްދާ ކޮމަންޑޫ ދާއިރާގެ ބައި އިލެކްޝަންގައި ވެސް ކޮރަޕްޝަންގެ ތުހުމަތުތަކާއި އަދި އިންތިޚާބަށް ނުފޫޒު ފޯރުވާކަމުގެ އެތަކެއް ތުހުމަތުތަކެއް ވަނީ މުވައްސަސާތަކަށް ހުށަހެޅިފައެވެ. އަދި މީގެތެރެއިން ބޮޑެތި ބައެއް މައްސަލަތަށް ވަނީ އޭސީސީއަށްވެސް ހުށަހެޅިގެން ގޮސްފައެވެ. އެހެންނަަމަވެސް، ކުރިޔަށްދާ ބައި އިލެކްޝަނާއި ގުޅިގެން މައްސަލަ ބަލާނެ އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނެއް މިއަދަކު ނެތެވެ. އޮތީ ގާނޫނީ ހުސްކަމެއްގެ ތެރޭގައި އޮތް އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނެކެވެ. މި ކޮމިޝަނަށް އާ މެމްބަރުން އައްޔަންކޮށް، މިކޮމިޝަން ހިގައިގަންނަން ފެށުމުގެ ކުރިން، ކުރިޔަށްދާ އިންތިޚާބާއި ގުޅިގެން ހުށަހަޅޭ އެއްވެސް މައްސަލައެއް މިކޮމިނަށް ބެލެން ނޯންނާނެކަމީ ކަށަވަރުވެ ޔަގީންވާން އޮތް ކަމެކެވެ.
ސުޕަރ މެޖޯރިޓީގެ ބޮޑު އިހުމާލެއް!
ރާއްޖޭގައި ބޭއްވޭ ހުރިހާ އިންތިޚާބެއްވެސް، ކުރިޔަށްދާގޮތް ފުރިހަމަޔަށް ވަޒަން ކުރުމަކީ ވަރަށްވެސް މުހިންމު ކަމެކެވެ. އެއީ އާންމު ގޮތެއްގައި ކެމްޕޭނުގައި މަނާ އެތައް ކަންކަން ހިގަމުން ދާތީއެވެ. މިގޮތުން، ވަކީން ޚާއްސަކޮށް އިންތިޚާބުތަކުގެ ކެމްޕޭންގެ ދުވަސްވަރު ހިނގާ ކަންކަމަށް ދައުލަތުގެ މިނިވަން މުވައްސަސާތަކުން ރަގަޅަށް ލޯހުޅުވާ، ވާނުވާ ބެލުމަކީ ކޮންމެހެންވެސް މުހިންމު ކަމެކެވެ.
އެހެންނަމަވެސް، ނުހަނު ވާދަވެރިކަން ބޮޑު، އަދި އެހާމެ ކެމްޕޭން ފޯރިގަދަ އިންތިޚާބެއް ކުރިޔަށް ދާއިރު، މި އިންތިޚާބުގައި ހިނގާ ކަންކަން ރަގަޅަށް ބަލަންޖެހޭ، އެކަމުގެ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ މުވައްސަސާއެއް ގާނޫނީ ހުސްކަމެއްގައި އޮތުން މިއީ ހަގީގަތުގައިވެސް ކަންބޮޑުވާން ޖެހޭ މައްސަލައެކެވެ.
އެހެންނަމަވެސް، ހިތާމައަކީ، މިމުވައްސާސާ ރަގަޅަށް ނުހިގައިގެން، އިތުރު އެންމެ ދުވަހަކުވެސް މެމްބަރުން މަގާމުގައި ދެމި ތިބެއްޖެނަމަ، އިއާދަ ނުކުރެވޭނޭވަރުގެ ބޮޑު ގެއްލުން ލިބިދާނެ ކަމަށްޓަކާ، ދައުރުން ބޭރުގައި ޖަލްސާ ބާއްވައިގެން މެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކުރި، ސުޕަރ މެޖޯރިޓީގެ މެމްބަރުންނަށް، މިމުވައްސަސާ ގާނޫނީ ހުއްކަމެއްގައި އޮތުން ބޮޑު މައްސަލައަކަށް ވެގެން ގޮސްފައި ނުވާކަމެވެ.
އަދި އަމުދުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަށް މެމަބަރަކު އިންތިޚާބު ކުރުމަށް ނުހަނު ވާދަވެރި ކެމްޕޭނެއް ކުރިޔަށް ދާއިރު، ދައުލަތުގެ މުހިންމު މުވައްސަސާއެއް ގާނޫނީ ހުސްކަމެއްގައި އޮތުންވެސް، ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަށް ބޮޑު މައްސަލައަކަށް ވެގެން ގޮސްފައި ނުވާ މައްސަލައަކީ އަޖައުބުން ފުރިގެންވާ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ގިނަބަޔަކު ދަނީ ފާހަގަ ކުރަމުންނެވެ.
އެހެންނަމެވެސް، ފެންނާން އޮތް ހަގީގަތަކީ، އޭސީސީގެ މެމްބަރުން މަގާމުން ވަކިކުރުމަށް ދެއްކި ފޯރި، މެމްބަރުން އައްޔަން ކުރުމުގައި ސުޕަރ މެޖޯރިޓީގެ މެމްބަރުންގެ މެދުގައި ނެތްތަނެވެ. އަދި އަމުން ދައުލަތުގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް މިނިވަން މުވައްސަސާ ގާނޫނީ ހުސްކަމެއްގައި އޮތަސް ވަރިހަމަ ވެފައި އޮތްތަނެވެ. އަދި އެހާމެ މުހިންމުކޮށް، ވާދަވެރި އިންތިޚާބެއް ކުރިޔަށް ދަނިކޮށް، އެ އިންތިޚާބުގައި ހިގާ ކޮރަޕްޝަންގެ މައްސަލަތައް ބަލާނެ މުވައްސާއެއް ނެތަސް ވަރިހަމަ ވެފައި އޮތްތަނެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އޭސީސީންގެ މެމްބަރުން މަގާމުން ދުރުކުރުމަށް ސުޕަރ މެޖޮރިޓީން މަސައްކަތް ކޮށްފައިވަނީ އިޚްލާސްތެރިކަމާއެކީ ނޫންކަމަށް ތަރުޖަމާ ކުރުމުގެ ފުރުސަތު އޮތްކަމުގައި ގިނަބަޔަކު ދަނީ ބުނަމުންނެވެ.
އެހެންނަމަވެސް، ކަށަވަރުވެ ޔަގީންވާން އޮތް ކަމަކީ، މިއީ ވަރަށްވެސް ބޮޑު އިހުމާލެއް ކަމެވެ. އަދި ޒިންމާ އުފުލަން ޖެހޭ ފަރާތްތައް ޖަވާބުދާރީ ވާންވެސް ޖެހޭ ކަމެއްކަމެވެ. އެހެންނޫނީ މާޒީއެކޭ އެއްފަދައިން ތަކުރާރު ވަމުންދާނީ، އާޚިރުގައި، ތިމާމެންގެ އިހުމާލުގެ ޝިކާރައަކަށް ހަމަ ތިމާމެން ވެގެންދާތަނެވެ.
