މިއަދު ދިވެހިން އަމަލު ކުރަމުންދާ ފެހި ޤާނޫނު އަސާސީ ތަސްދީޤު ކުރިތާ މިއަދަށް މިވަނީ 13 އަހަރު ފުރިފައެވެ. 2008 ވަނަ އަހަރުގެ އޯގަސްޓް މަހުގެ 7 ވަނަ ދުވަހު އޭރުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަލް އުޘްތާޒު މައުމޫން އަބްދުލް ޤައްޔޫމް ތަސްދީޤު ކުރެއްވި މި ޤާނޫނު އަސާސީއަކީ މިހާތަނަށް ދިވެހިން ދެކެފައިނުވާ ބާރުތަކާއި އިޚުތިޔާރުތައް ރައްޔިތުންނަށް ލިބިދީފައިވާ ޤާނޫނު އަސާސީއެއްކަމަށް ގިނަ ބޭފުޅުން އިއްތިފާޤުވެއެވެ.
ޤާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހުކޮށް، ޤާނޫނު އަސާސީ ގަސްދީޤު ކުރުމާއި ހަމައަށް ކުރެވިދިޔަ މުޒާހަރާތަކާއި، އެއްވުންތަކާއި، އިހުތިޖާޖުތަކަކީ މިޤާނޫނު އަސާސީ ހޯދުމަށް ދިވެހިން ވެފައިވާ ބޮޑު ގުރުބާނީތަކެއްކަމަށް ބައެއް ބޭފުޅުން ސިފަ ކުރެއެވެ. 2004 ވަނަ އަހަރު އޮގަސްޓް 12، 13 އާއި މިނޫންވެސް އެކި ތާރީހުތަކުގައި ވަނީ ޤާނޫނު އަސާސީ ހޯދުމަށް ބޮޑެތި އިހުތިޖާޖުތަކެއްކޮށްފައެވެ. މަޖިލިސް ތެރޭގައާއި މަޖިލީހުން ބޭރުގައި ކުރެވިދިޔަ ކަންކަމަށްފަހު އެތައް ބައެއްގެ ބޮޑެތި ގުރުބާނީތަކަކުން މިއަދު ހޯދާފައިވާ ޤާނޫނު އަސާސީގެ ފޮނިމީރުކަން ރައްޔިތުންނަށް ލިބިމުންދާކަމައިމެދު މިއަދު ވަނީ ސުވާލު އުފެދިފައެވެ.
ޤާނޫނު އަސާސީގެ ތެރެއިން ލިބިގެންދިޔަ އެންމެ ބޮޑު ބާރަކީ ރައްޔިތުންގެ އިންތިޚާބުތަކުން އައްޔަންކުރާ ވެރިކަން ކަނޑައެޅުމާއި، އިންސާނީ ހައްގުތަކާއި، އަދުލު އިންސާފާއި، ޤާނޫނު ހެދުމަށް ވަކި ބާރުތަކެއް ކަނޑައެޅިގެން ދިއުމެވެ. އެތަކެއް ކޮމިޝަންތަކެއް މިޤާނޫނު އަސާސީގެ ތެރެއިން ވަނީ ވުޖޫދުވެފައެވެ. އެތަކެއް ގަވާއިދުތަކާއި، ޤާނޫނުތަކެއް މިޤާނޫނު އަސާސީގެ ތެރެއިން ވަނީ ވުޖޫދުވެގެން ގޮސްފައެވެ. ނަމަވެސް ސުވާލަކީ މިހުރިހާ ޤާނޫނުތަކާއި، ގަވާއިދުތަކާއިއެކު ރައްޔިތުންނަށް ލިބިފައިވަނީ ކޮންބާރެއްތޯއެވެ.
ޤާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރެއްވި ދުވަހު ރައީސް މައުމޫން ދެއްކެވި ވާހަފުޅަކީ މިފަދަ ދުވަހެއްގައި ހަނދާން އާކޮށްލަން މުހިންމު މާވަހަފުޅެކެވެ. އެދުވަހު ރައީސް މައުމޫން ތަސްދީގް ކުރެއްވި ޤާނޫނު އަސާސީއާއިއެކު އެމަނިކުފާނަށް އެތައްބައެއްގެ ތައުރީފް ވަނީ ލިބިފައެވެ.
ޤާނޫނު އަސާސީ ތަސްދީޤް ކުރެއްވި ދުވަހު ރައީސް މައުމޫން ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅުގެ ޚުލާސާ:
– މިއަދަކީ، ކުރިއަށް އޮތް އެތައް އަހަރަކަށް، ދިވެހި ޤައުމުގެ މަގާމާއި ހައިބަތު، ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ވުޖޫދާއި ޝަޚްޞިއްޔަތު ކަނޑައެޅިގެންދާނެ ދުވަހެއް. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އާ ޤާނޫނުއަސާސީ ލިބިގަތުމަކީ، ހަމަ ކޮންމެ ދިވެއްސަކަށްމެ ލިބިދޭނެ ފަޚުރެއް. ކޮންމެ ދިވެއްސަކަށްމެ ޙަވާލުކުރެވޭ މުހިންމު މަދަނިއްޔަ މަސްއޫލިއްޔަތެއް. މުޅި ޤައުމަށްމެ އުފުލަންޖެހޭ އެހާމެ މަތިވެރި ޒިންމާއެއް.
– 1998 ވަނަ އަހަރުގެ ޖަނަވަރީ މަހުގެ 1 ވަނަ ދުވަހު ރާއްޖޭގައި ހިންގަން ފެށުނު އެ ޒަމާނަށް ކަމުދާގޮތަށް ފަރުމާކުރެވި ލިޔެވިފައިވާ ޤާނޫނުއަސާސީގެ ހިޔާވަހިކަމުގައި، 10 އަހަރާއި 7 މަހާއި 6 ދުވަސް ވޭތުކުރުމަށްފަހު، މިއަދު، އަޅުގަނޑުމެން އާ ޤާނޫނުއަސާސީއެއް ބަލައިގަނެ، އާ ނިޒާމަކަށް ނަޤުލުވާން އަތުކުރި އޮޅާލާހިނދު، އަޅުގަނޑުމެންނަށް މި ތިބެވުނުގޮތާމެދުވެސް އަވަސްކަޅިއެއް އެއްލަންޖެހޭ.
– އަޅުގަނޑުމެންނަށް، އެކަކު އަނެކެއްގެ ކިބައިން އެއްޗެއް ދަސްވާނީ، އެކަކު އަނެކަކަށް އިޙްތިރާމުކުރަން ދަސްވާނީ، އެކަކު ދައްކާ ވާހަކަ އަނެކަކު އަޑުއަހައިގެން. އޭނާ އެ ބުނާ އެއްޗަކާއި އޭނާ ދައްކާ ވާހަކަ އަޑުއިވޭވަރަށް، ތިމާގެ އަޑު ތިރިކޮށްގެން. ތިމާގެ ސިކުނޑިން އެކަމަށް ޖާގަދީގެން. އެކަކު އަނެކެއްގެ ކިބައިން ކަންކަން ދަސްކޮށް، އެކަކު އަނެކެއްގެ އަޑުއަހާ، އެކަކު އަނެކަކަށް އިޙްތިރާމުކޮށް، އެކަކު އަނެކެއްގެ އިޙްސާސްތަކަށް ސަމާލުވެގެން ނޫނީ، ކިތަންމެ މޮޅު ޤާނޫނުއަސާސީއެއް ހެދިކަމުގައިވިޔަސް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމުގައި، ފުރިހަމަ ޑިމޮކްރަސީއެއް ޤާއިމުނުވާނެކަން، އަޅުގަނޑުމެން ގަބޫލުކުރަން އެބަޖެހޭ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ވާޖިބަކަށްވާންވީ، ﷲގެ މަތިވެރި ރަޙްމަތުން ވާގިއެދި ތިބެ، ރައްޔިތުންގެ އުންމީދުތައް ހާސިލުކޮށްދިނުމަށް މަސައްކަތް ފެށުން.
– ޑިމޮކްރަސީއަކީ، އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންގެ ބައިވެރިވުމާއި ޙިއްސާވުމަށް ފުރުޞަތު އޮތް ނިޒާމެއް. ޑިމޮކްރަސީއަކީ، އަޅުގަނޑުމެންގެ މެދުގައި ހުރި ތަފާތު ޚިޔާލުތަކާއެކުވެސް، އެއްބަޔެއްގެ ގޮތުގައި، އެކުލަވައިއުޅެވޭނެ މަގުފަހިކޮށްދޭ ނިޒާމެއް. ޑިމޮކްރަސީއަކީ، ތަފާތު ވިސްނުމާއި ތަފާތު ފިކުރާއެކުވެސް، މި ތިންލައްކަ ދިހަހާސް ދިވެހިންނަށް، އެކުއުޅެވޭނެ ޖާގަ، މި ޤައުމުގައި ހަދައިދޭނެ ތަނަވަސް ނިޒާމެއް. ޑިމޮކްރަސީއަކީ، ހާސިލުކުރަން ބޭނުންވާ އަމާޒަކަށްވާފަދައިން، ކުރިއަށް ހިނގަން އޮތް މަގެއްވެސްމެ. އަބަދުމެ، ބަދަލުވުމަށާއި، އިޞްލާޙުވުމަށާއި، ހަރުދަނާކުރުމަށާއި، އިހުނަށްވުރެ ރަނގަޅުކުރުމަށް ބާރުއަޅައިދޭނެ ހިޔާވައްސެއް.
– ދިވެހިންނަކީ، ޒަމާނުއްސުރެ، އަމިއްލަ ގޮތްތަކެއްގެ މައްޗަށް ދައުލަތް ހިންގަމުން އައި ބަޔެއް. 1965 ވަނަ އަހަރުގެ ޖުލައިމަހުގެ 26 ވަނަ ދުވަހު އިނގިރޭސީންގެ ކިބައިން ދިވެހިންނަށް މިނިވަންކަން ލިބުނުފަހުން، މި ހިނގާ 43 އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި، ރާއްޖެއަށް އައިސްފައިވާ ކުރިއެރުމާއި، ދިވެހިންނަށް ލިބިފައިވާ ހޭލުންތެރިކަމާއި، ދިވެހިންގެ ފުދުންތެރިކަމަށް އައިސްފައިވާ ހެޔޮ ބަދަލު އަޅުގަނޑުމެން ގަބޫލުކުރަންޖެހޭ. ފަހުންއައިސް އަޅުގަނޑުމެންނާ ބައްދަލުކުރާނެ، މި ޤައުމާ ޙަވާލުވާނެ ދިވެހި ޖީލުތަކަށް، އަމާނާތްތެރިކަމާއެކު، މި ޤައުމުގެ ކާމިޔާބީތައް ވާސިލުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، ބަދަލަށާއި އިޞްލާޙަށް، އަބަދުމެ މަރުޙަބާ ކިޔަންޖެހޭނެކަމާއި، ބަދަލަށާއި އިޞްލާޙަށް އަބަދުމެ ފުރުޞަތު ދޭންޖެހޭނެކަންވެސް އަޅުގަނޑުމެން ދަންނަންޖެހޭ. މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންގެ ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ނިޒާމަށް މި ގެންނަ ބޮޑު ބަދަލަކީ، ހަމައެކަނި ބޭރުފުށުން ރީތިވެލުމަށް ގެންނަ ބަދަލެއް ނޫން.
ރައީސް މައުމޫންގެ މިވާހަތަކުންވެސް ވަރަށް ގިނަ އިބްރަތްތަކެއް މިއަދުވެސް ލިބިގެންދެއެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު އޮތް ހިތާމައަކީ ޤާނޫނު އަސާސީއާއިއެކު ދާންޖެހޭ ވަރާއި ގާތަށްވެސް ދިވެހިންނަށް ކުރިއަށް ދެވިފައިނުވާކަމަށެވެ. ސަރުކާރުތައް އުފެދި ބަދަލުވަމުންދިޔަ ނަމަވެސް އަމިއްލަ ޖާހަތާއި، ވެރިކަމާއި ޝާނާއި ޝައުކަތު ހިމާޔަތްކުރުން ނޫންކަމެއް ވެރިންގެ ކިބައިން ފެނިގެން ނުދިއުމެވެ. ތިންބާރަކީ ފޮތުގައި ލިޔެވިފައި އޮތް އެއްޗަކަށް ވީނަމަވެސް ފެނިގެންދަނީ އެއްބާރެއްގެ ސިފައިގައެވެ.
