މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްއަކީ އެއް މުވައްސަސާއަކަށް ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެންމެ ގިނަ ޤާނޫނީ ބާރު އެބަޔަކަށް ދީފައިވާ މަދު މުވައްސަސާތަކުގެ ތެރެއިން އެއް މުވައްސަސާއެވެ. ފުލުހުންގެ ބާރުތައް ފެށިގެން އަންނަނީ ދިވެހި ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫން އަސާސީގެ 244 ވަނަ މާއްދާއާއި ހަމައިންނެވެ. މިއީ ދުސްތޫރީގޮތުން ފުލުހުންގެ ބާރުތައް އުފަންވެގެން އަންނަ ހިސާބެވެ.

ޤާނޫން އަސާސީގައި މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ކަމެއް ބަޔާންވެގެން އަންނާނީ އެކަމެއްގެ އަސާސީ އޮނިގަނޑެވެ. އެހެންކަމުން އެކަމުގެ ތަފްޞީލުތަކާއި އެހެނިހެން އިންތައް ޤާނޫނުތަކާއި އެޤާނޫނުތަކުން ބާރު ލިބިގެން އަންނަ ވަޟުއީ ޤަވާއިދުތަކުގައި ބަޔާންވެގެންވާނެއެވެ.

ޤާނޫން އަސާސީގެ 244 ވަނަ މާއްދާއިން ފުލުހުންގެ ބާރުތައް ފަށާދީފައި އޮތަސް ފުލުހުންނަށް ލިބިގެންވާ އެންމެހާ ބާރުތަކާއި އިހުތިޔާރާއި އިމްތިޔާޒުތަކާއި ހިމާޔަތް ބަޔާންކުރާ ޤާނޫނެއް އޮންނަންވާނެއެވެ. ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫން އަސާސީ ވުޖޫދަށް އައުމަށްފަހު 2008 ވަނަ އަހަރު ފުލުހުންގެ ޤާނޫނުގެ ނަމުގައި އެއަހަރުގެ 5 ވަނަ ޤާނޫނު ވުޖޫދަށް ގެނެވުނެވެ.

އެޤާނޫނު ވުޖޫދަށް ގެނެވުނު ކަމުގައި ވިޔަސް ފުލުހުންގެ ބޯޑުގެ ނަމުގައި ވަކި ބޯޑެއް އުފަންކުރުމަށް އެޤާނޫނު ތަންދީފައި ނުވެއެވެ. އެހެންކަމުން މިއަދާއިހަމައަށްވެސް ފުލުހުންގެ ތެރޭގައި ޤާނޫނަކުން ވަކި ބޯޑެއް އުފައްދައި ފުލުހުންގެ މުވައްސަސާގެ މައްޗަށް ތަޞައްރަފުކުރުމުގެ ބާރު ބޯޑަކަށް ދީފައިނުވެއެވެ.

އެޤާނޫންގެ 52 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ފުލުހުންގެ ދައުރު އަދާކުރުމުގެ އެންމެހާ ކަންތައްތައް ރާވާ، ދުވަހުން ދުވަހަށް ހިންގާ ބަލަހައްޓާނެ އެންމެ އިސް ވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި ފުލުހުންގެ އެންމެ އިސް އޮފިސަރުންގެ ތެރެއިން ކޮމިޝަނަރ އޮފް ޕޮލިސްގެ މަޤާމަށް މީހަކު އައްޔަނު ކުރަންވާނެކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. އަދި ކޮމިޝަނަރ އޮފް ޕޮލިސްގެ މަޤާމަށް މީހަކު އައްޔަނުކުރުމާއި ވަކިކުރުމުގެ އެންމެހާ ބާރު ތަކާއި އިޚުތިޔާރު ދީފައިވަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށެވެ.

ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނަށް 2008 އޯގަސްޓް 08 ވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން މިއަދާއިހަމައަށްވެސް އައި ޢަމަލުކުރަމުންނެވެ.

ފުލުހުންގެ ބޯޑް އުފަންވީ ކޮން ހިސާބަކުން!

2020 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރ މަހުގެ 6 ވީ އާދިއްތަ ދުވަހު އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖުލީހުގެ ތިންވަނަ ދައުރުގެ 27 ވަނަ ޖަލްސާއިން ފާސްކުރެއްވި، ދިވެހި ފުލުންގެ ހިދުމަތުގެ ބިލު، ޤާނޫނު އަސާސީގެ 92 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ގޮތުގެ މަތީން 27 ޑިސެމްބަރ 2020 (12 ޖުމާދަލްއޫލާ 1442) ވީ އާދިއްތަ ދުވަހު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ތަސްދީޤް ކުރެއްވުމުން އެ ބިލު ޤާނޫނެއްގެ ގޮތުގައި ވުޖޫދުވެފައިވެއެވެ.

އެޤާނޫނަށް ދީފައިވާ ޤާނޫން ނަންބަރަކީ 34/2020 އެވެ. އެއީ 2020 ވަނަ އަހަރު ފާސްކުރެވުނު 34 ވަނަ ޤާނޫނެވެ.

ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫންގެ 75 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން، ކޮމިޝަނަރ އޮފް ޕޮލިސް އާއި ޑެޕިއުޓީ ކޮމިޝަނަރ އޮފް ޕޮލިސް އައްޔަންކުރުމުގައި، އެ މަޤާމަށް އެކަށޭނެ ފަރާތެއް ވަޒަންކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި ކަންކަންތައް ކުރުމަށާއި، އަދި އެޤާނޫންގައި (އެޤާނޫންގެ 76 ވަނަ މާއްދާ) ގައި ބަޔާންކުރާ މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އަދާކުރުމަށާއި، އެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ލަފާދޭންޖެހޭކަންކަމުގައި ވަޒީރަށާއި، އަދި ލަފާދިނުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ އެންމެހާ ފަރާތްތަކަށް ލަފާދިނުމަށް ޕޮލިސް ބޯޑުގެ ނަމުގައި 7 (ހަތެއް) މެންބަރުންގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ބޯޑެއް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އެކުލަވާލަންޖެހޭނެކަމަށް ބަޔާންވެގެންވެއެވެ.

އެބޯޑަށް މެންބަރުން އައްޔަންކުރަންޖެހޭ ގޮތާއި، ބޯޑުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ބޯޑުގެ ދައުރާއި ބޯޑުގެ ރިޔާސަތު ބަލަހައްޓާނެ މެންބަރެއް ކަނޑައަޅާނެގޮތްވެސް ސާފުކޮށް އެޤާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ.

ފުލުހުންގެ ބޯޑަކީ ކީއްކުރާތަނެއް!

ފުލުހުންގެ ބޯޑުގެ މަސްޢޫލިއްޔަތު އެޤާނޫންގެ 76 ވަނަ މާއްދާގައި ވަރަށް ސާފުކޮށް ބަޔާންވެގެންވެއެވެ.

އެމަސްއޫލިއްޔަތުގެ ތެރޭގައި، ޤާނޫނާއި ޤަވާއިދާއި އެއްގޮތަށް ފުލުހުންގެ މުވައްސަސާ ހިންގަމުންދޭތޯ ބެލުމާއި، އެކަމާއި ގުޅިގެން ގެންނަންޖެހޭ ބަދަލުތައް ގެނައުމަށް ކަމާއިގުޅޭ އިދާރާތަކަށް ލަފާދިނުމާއި، ފުލުހުންގެ މާލިއްޔަތުގެ ކަންކަން ޤާނޫނާއި އެއްގޮތަށް ކުރިއަށްގެންދޭތޯ ބެލުމާއި، އެކަމާއި ގުޅޭ އެންމެހާ ލަފާތައް ދިނުމާއި، ފުލުހުންނަށް ދެވޭ ތައުދީބީ އަދަބުތައް އޮންނަ ގޮތަށް ދެމުންގެންދޭތޯ ބެލުމާއި، ފުލުހުންގެ ބާރު ނަހަމަގޮތުގައި ހިފަމުންގެންދޭތޯ ބެލުމާއި، ފުލުހުންގެ ވާޖިބަށް އެމީހުން އިހުމާލުވިޔަ ނުދިނުމަށް އުސޫލުތައް ބައްޓަންކުރުމާއި، އެ އުސޫލުތައް މުރާޖައާކުރުމާއި، އެކަމަށް އެންމެހާ ލަފާތައް ދިނުމާއި، ކޮމިޝަނަރ އާއި ޑެޕިއުޓީ ކޮމިޝަނަރ އައްޔަންކުރުމާއި ވަކިކުރުމަށް ބޯޑުގެ ފަރާތުންކުރަންޖެހޭ ކަމަށް އެޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކަންކަންކުރުމާއި، އަދި އިތުރު މަސްޢޫލިއްތުތައް ހިމެނޭނެހެން މިމާއްދާގައި 10 ކަމެއް ފާހަގަކޮށްފައިއެވެ.

ފުލުހުންގެ ބޯޑަށް މީހުން އައްޔަންކުރުމުގައި އެޤާނޫންގެ 75 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގައި ދެފަރާތަކަށް ބާރު ދީފައިވެއެވެ.

އެއީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އައްޔަނުކުރަންޖެހޭ 5 (ފަހެއް) މެންބަރުންނާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖުލީހުން އައްޔަނުކުރަންޖެހޭ 2 މެންބަރުންނެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އައްޔަނުކުރަންޖެހޭ 5 މެންބަރުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އައްޔަނުކުރާ 2 (ދޭއް) މެންބަރުންނާއި، ފަންނީ ދާއިރާތަކުން ތައުލީމާއި ތަޖުރިބާ ލިބިފައިވާ 3 (ތިނެއް) މެންބަރުންނެވެ.

އާންމުކޮށް ހުޅުވާލައިގެން އާންމުންގެ ތެރެއިން އައްޔަނުކުރާ 2 (ދޭއް) މެންބަރުންނަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖުލީހުން އައްޔަނުކުރާ މެންބަރުންނެވެ. ޕޮލިސް ބޯޑު އެކުލެވިގެންވަނީ މި 7 (ހަތެއް) މެންބަރުންގެ މައްޗަށެވެ.

ދިވެހި ފުލުންގެ ހިދުމަތުގެ ބިލަކީ ފުލުހުންނަށް ލިބިފައިވާ ބާރާއި އިހުތިޔާރު އިތުރަށް ލިބިގެންދާނެ އިދާރީ ޤާނޫނެކެވެ. އަދި ފުލުހުންގެ ހައްޤުތަކާއި ވާޖިބުތައްވެސް އިތުރަށް ޔަޤީންވެގެންދާނެފަދަ ގޮތަކަށް ފާސްކުރެވިފައިވާ ޤާނޫނެވެ.

ޤާނޫނެއްގައި ހުންނަ މައްސަލަތަކާއި ހުރި އުނިކަންކަން އެނގި ޔަޤީންވެގެންދާނީ އެޤާނޫނަކަށް ޢަމަލުކުރަންފަށައި އެޤާނޫނު ތަޖުރިބާކުރަން ފެށުމުންނެވެ. އެހިސާބުން އެޤާނޫންގައި ހުރި ޤާނޫނީ ވަންތަކަމާއި އުނިކަންކަން ފާހަގަވެގެންދާނެއެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ދިމާވާ މައްސަލައަކީ ކުރުމުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ޤާނޫނަށް ގިނަ އިސްލާހުތަކެއް ހުށަހަޅައި ފާސްކުރެވި ކުރިން އޮތް ޤާނޫނީ ރޫހަށް ބަދަލުތަކެއް ގެނައުމެވެ.

ނިމިދިޔަ މާޒީގައި ކަންކަން ހިނގާފައިވަނީ އެހެންނެވެ. ޤާނޫނެއް ވުޖޫދަށް ގެންނަނީ ހިނގަމުން އަންނަކަމެއް ގޯސްވެގެން އެކަމެއް ރަނގަޅުކުރުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. އަދި ނިމިފައިވާ ކަމެއް ގޯސްވެގެން އެކަމެއް ހަމަ މަގަށް އަޅުވައި އެކަން ތަކުރާރުނުވާނެ ރޫހެއް އުފަންކުރުވުމަށެވެ. އަދި ކުރިމަގުގައި ހިނގާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރާ ގޯސްކަންކަމުން އެއްފަރާތްވެ ހަރުދަނާކުރުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް ޤާނޫން އަންނަނީ ކަމެއް ގޯސްކޮށް ހިނގާ ދިޔުމުންނެވެ.

ކުރިމަގަށް ދިރާސާކުރުމަށްފަހު އަންނަ ޤާނޫންތައް މަދުކަމަށް ދެކެމެވެ. ދިވެހި ފުލުންގެ ހިދުމަތުގެ ބިލުގެ ސަބަބުން ދިމާވާނެކަމަށް ލަފާކުރެވޭ މައްސަލަތަކާއި ދިމާވާ މައްސަލަތައް އިނގޭނީ އަމަލީ ސިފައެއްގައި ތަންފީޒްކުރަން ފެށުމުންނެވެ.

އެހެންކަމުން މިޤާނޫންގެ މަޤްޞަދަށް ބަލާއިރު، 2 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ މަޤްޞަދު ސާފުކަމުގައި ވިޔަސް ޤާނޫނަކީ ތޫނުކުރި ގޮތަށް ތޫނުވާ ކޮށިކޮށް ވިސްނިވަރަކަށް ކޮށިވާ އެއްޗަކަށް ވެއްޖެނަމަ ނުކުންނާނެ މައްސަލަތައް ގިނަވެ ހައްލުނުވެ އިތުރު އާ ޤާނޫނެއް ގެންނަންޖެހޭތަން އަންނާނެއެވެ.

އެގޮތަށް އެކަން ހިނގާ ދިޔުމަކީ ޤާނޫންގެ ރޫހެއް ނޫނެވެ.