1988ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ކޮންމެ އަހަރެއްގެ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ އެއްވަނަ ދުވަހު ފާހަގަކުރާ ދުނިޔޭގެ އެއިޑްސް ދުވަހަކީ އެޗް.އައި.ވީ ފެތުރުމުގެ ސަބަބުން އެއިޑްސްގެ ބަލިމަޑުކަމަށް ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމަށާއި ބަލީގައި މަރުވާ މީހުންގެ ހިތާމައިގައި ބައިވެރިވުމަށް ޚާއްޞަކޮށްފައިވާ ދުވަހެކެވެ.
މިބަލި އެންމެ ފުރަތަމަ ރާއްޖެއިން ފެނިފައިވަނީ 1991 ވަނަ އަހަރުއެވެ. ހެލްތު މިނިސްޓްރީގެ ރިކޯޑުތަކުން ދައްކާގޮތުގައި މިދިޔަ 2021 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ 31 ވަނަ ދުވަހުގެ ނިޔަލަށް ރާއްޖޭގައި މިބަލި ޖެހުނު މީހުންގެ ޢަދަދުވަނީ 39 އަކަށް އަރާފައެވެ. މީގެތެރޭގައި ހިމެނެނީ 6 އަންހެނުންނާއި 33 ފިރިހެނުންނެވެ. އަދި މީގެތެރެއިން 15 މީހަކުވަނީ މިބަލީގައި ނިޔާވެފައެވެ. އަދި މިހާރުވެސް 22 މީހަކު މިބައްޔަށް ފަރުވާކުރަމުން އަންނަކަމަށް ހެލްތު މިނިސްޓްރީއިން ވިދާޅުވެއެވެ.
އެކްވައިޑް އިމިއުނޯޑެފިޝިއަންސީ ސިންޑްރޯމް (އެއިޑްސް) އަކީ ހިއުމަން އިމިއުނޯޑެފިޝިއަންސީ ވައިރަސް (އެޗްއައިވީ)ގެ ސަބަބުން ފުރާނައަށް ނުރައްކާވާ ބައްޔެކެވެ. އެޗްއައިވީ ވައިރަހަކީ ބަލިމީހާގެ ދިފާއީ ނިޒާމަށް ހަމަލާދީ، އެހެން "ބަލިތަކަށް" ދިފާއުވުން ކުޑަކޮށްދޭ ވައިރަހެކެވެ. ޤައުމުތަކުގެ ސަރުކާރުތަކާއި ޞިއްޙީ އޮފިޝަލުންނާއި، އަމިއްލަ ޖަމްޢިއްޔާޖަމާޢަތްތަކާއި، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި އަމިއްލަ ފަރުދުން މިދުވަސް ފާހަގަކުރަނީ، އެއިޑްސް އިން ރައްކާތެރިވުމާއި އެބަލި ކޮންޓްރޯލްކުރުމާ ބެހޭގޮތުން މަޢުލޫމާތު ހޯދައި ޢާންމުން ހޭލުންތެރިކުރުވުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އަދި މިބަލިން ރައްކާތެރިވުމަށް ކުރެވިދާނެ ކަންތައްތަކާމެދު ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ.
ދުނިޔޭގެ އެއިޑްސް ދުވަހަކީ ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތާބެހޭ ޖަމްޢިއްޔާ (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ) އިން ފާހަގަކުރާ ، އާންމު ސިއްހަތާބެހޭ ރަސްމީ 11 ކެމްޕޭނުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ދުވަހެކެވެ.
2020ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް ބަލާއިރު އެއިޑްސް ބަލީގައި ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި 36.3 މިލިއަން މީހުން (27.2 މިލިއަނާއި 47.8 މިލިއަނާ ދެމެދު) މީހުން މަރުވެފައިވެއެވެ. އަދި ގާތްގަނޑަކަށް 37.7 މިލިއަން މީހުން އެޗްއައިވީ ޖެހިފައިވާ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. ދާދި ފަހުން ދުނިޔޭގެ ގިނަ ސަރަޙައްދުތަކުގައި އެންޓިރެޓްރޯވައިރަލް ފަރުވާގެ ޚިދުމަތް ލިބުމުގެ ފުރުޞަތު ރަނގަޅުވުމުގެ ސަބަބުން، އެއިޑްސް ބަލިމަޑުކަމުގެ ސަބަބުން މަރުވާ މީހުންގެ ނިސްބަތް 2004 ވަނަ އަހަރު އެންމެ މައްޗަށް ދިޔަ ފަހުން (2004 ވަނަ އަހަރު 1.9 މިލިއަން، 2020 ވަނަ އަހަރު 680،000 މީހުންނާ އަޅާބަލާއިރު) ވަނީ 64 އިންސައްތަ ދަށަށް ގޮސްފައެވެ.
އެޗްއައިވީ ޖެހިފައިވާ މީހުންނާއި އޭގެ ސަބަބުން ހާލުގައި ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ މިދުވަސް ފާހަގަކުރުމުގެ އެއް ބޭނުމެވެ. މި އަހަރުގެ އެއިޑްސް ދުވަހުގެ މުނާސަބަތުގައި ޔޫ.އެން.އެއިޑްސް އިން ދަނީ އެއިޑްސް ނައްތާލުމުގައި ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ކަންކޮޅުތަކެއްގައި ހަމަހަމަ އުސޫލުތަކާއި ސަމާލުކަމަށް އިލްތިމާސް ކުރަމުންނެވެ.
މިއަހަރުގެ މިދުވަހުގެ ޝިޢާރަކީ "އިކުއަލައިޒް" ނުވަތަ އެއިޑްސް ބައްޔާ ދެކޮޅަށް ކުރާ މަސައްކަތުގެ ހަމަހަމަކަމެވެ. ޝިއާރަކީ ފިޔަވަޅު އެޅުމަށް ގޮވާލާ ޝިއާރެކެވެ. އެއިޑްސް ނައްތާލުމަށް ޓަކައި ކުރަންޖެހޭ ސާބިތު ޢަމަލީ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަކީ އެންމެން ވެސް ކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ.
ދުނިޔޭގެ އެޗްއައިވީއަށް އިޖާބަ ދިނުމާ ބެހޭ ގޮތުން ޔޫއެންއެއިޑްސްގެ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ކޮވިޑް-19އާއި ދުނިޔޭގެ އެހެނިހެން ކާރިޘާތަކުގެ ވޭތުވެދިޔަ ދެ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެޗްއައިވީ ބަލިމަޑުކަމާ ދެކޮޅަށް ކުރެވުނު މަސައްކަތުގެ ކުރިއެރުންތައް ދަށްވެ، ވަސީލަތްތައް މަދުވެ، އެތައް މިލިއަން ބައެއްގެ ފުރާނަ ނުރައްކަލަށް ހުށަހެޅިފައިވެއެވެ.
ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙީ ނުރައްކަލެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް އެއިޑްސް ނައްތާލުމަށް 2030ވަނަ އަހަރާހަމައަށް ކަނޑައެޅި އަމާޒަށް ވާސިލްވާން މަސައްކަތްކުރަން އޮތީ ބާކީ އޮތީ އެންމެ އަށް އަހަރެވެ. އިޤްތިޞާދީ، އިޖްތިމާޢީ، ޘަޤާފީ އަދި ޤާނޫނީ ހަމަހަމަކަން ޙައްލުކުރަންޖެހޭނީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ބަލިމަޑުކަމެއްގެ ތެރޭގައި، ހަމަހަމަކަމުގެ ސަބަބުން ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ކުރިމަތިވާ ނުރައްކާތައް އިތުރުވެގެން ދެއެވެ.
ޙަޤީޤަތުގައި އެއިޑްސްގެ ނިމުން ޙާޞިލުކުރެވޭނީ، އެއިޑްސް ޖެހުމަށް މަގުފަހިވާ ކަންކަން ނައްތާލައިގެންނެވެ. ދުނިޔޭގެ ލީޑަރުން މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހޭނީ ހިތްވަރުގަދަ ޒިންމާދާރު ލީޑަޝިޕަކާ އެކުއެވެ.
