ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ބަދަލު ކުރުމުގެ ވާހަކައަކީ، އެކަމަށް ކުރީގެ ރައީސް ނަޝީދު ބޭނުންފުޅު ވާކަން ހާމަ ކުރެއްވުމަށްފަހު ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރެވެން ފެށިފައިވާ ބަހުސެކެވެ. އަދި މި ދައުރުގެ ތެރޭގައި ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކަށް ބަދަލު ކުރައްވަން ބޭނުންފުޅު ވާކަމަށް ވިދާޅުވެ، އެ ބަދަލު ގެނައުމަށްޓަކާ ފާއިތުވެދިޔަ އަހަރު ނަޝީދުވަނީ އެމަސައްކަތް ފައްޓަވާފައި ވެސްމެއެވެ.

މިގޮތުން ނަޝީދު އެންމެ ފުރަތަމަ ހުށަހެޅުއްވީ، ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓަކަށްވެސް ނުގޮސް، މަޖިލިހުގައި އޮތް ސުޕަރ މެޖޯރިޓިގެ ބޭނުން ކުރައްވައިގެން ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކަށް ބަދަލު ކޮށްލުމަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ގާނޫނު އަސާސީގައި ވާ ގޮތުގެ މަތިން ނޫން ގޮތަކަށް އެކަމަށް ތާއީދު ނުކުރައްވާނޭ ކަމުގައި ރައީސް ސާލިހު ވިދާޅުވުމާއި ހަމައިން ނަޝީދު ވަކާލާތު ކުރައްވަން ފައްޓަވާފައިވަނީ، މި ދަައުރު ނިމުމުގެ ކުރިން، ނިޒާމް ބަދަލު ކުރުމުގެ ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓެއް ނެގުމަށެވެ.

އަދި މިކަމަށް ރައްޔިތުންގެ ތާއީދު އޮތްކަން ސާބިތު ކޮށްދެއްވުމަށްޓަކާ، ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކަށް ބަދަލު ކުރުމަށް ޚާއްސަ ޕެޓިޝަނެއް ތައްޔާރު ކުރައްވާ، ޕެޓިޝަނަށް އާންމު ރައްޔިތުންގެ ސޮއި ހޯއްދެވުމުގެ މަސައްކަތްވެސް ނަޝީދު ކުރިޔަށް ގެންދަވާފައިވެއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް މިމަސައްކަތަށް ސިޔާސީ ގިނަ ފަރާތްތަކެއްގެ ތާއީދު ފަހަކަށް އައިސް ލިބިގެން ނުގޮސް، މިއަހަރު ފެށިގެން ދިއުމަށްފަހު މިމަގުން ނަޝީދު ކުރައްވަމުން ގެންދެވި މަސައްކަތްތަކުގެ އަޑުތައްވަނީ ވަރަށްވެސް ބޮޑަށް ފަނޑުވެގެން ގޮސްފައެވެ.

ކޮންމެއަކަސް ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއް ރާއްޖެއަށް އަންނަޖެހޭކަމަށް ވަކާލާތު ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ ސިޔާސީ މަދު ފަރާތްތަކުން ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާ ވާހަކައަކީ ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއްގައި މެނުވީ ރައްޔިތުން ބަސް އެންމެ ފުރިހަމަޔަށް އިއްވިގެން ނުދާނޭކަމަށް ވިދާޅުވަމުންނެވެ. އަދި ކޮރަޕްޝަންނާއި ފަސާދަ ނެތިކޮށް، ވެރިން ޖަވާބުދާރީ ކުރެވޭނެ އެއަށްވުރެ ފުރިހަމަ ނިޒާމެއް ނެތްކަމުގައި ވިދާޅުވަމުންނެވެ.

ބަރުލަމާނީ ނިޒާމުގައި، ރައްޔިތުންގެ ބަހެއްނެތި ވެރިކަން ކުރުން!

ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކީ، އޭރަކު އޮންނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކަށް ވެރިކަމުގެ ހުރިހާ ބާރުތަކެއް ޖަމާކުރާ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމެކެވެ. މި ނިޒާމުގައި ބޮޑުވަޒީރުކުމުގެ މަގާމަށް ވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅަކީ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެޖޯރިޓީން އައްޔަން ކުރާ ބޭފުޅެކެވެ. އެއަށްފަހު ކެބިނެޓުގައިވެސް ތިއްބަވަނީ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެމްބަރުންނެވެ.

އަދި ހަމަ އެފަދައިން، ރައްޔިތުންގެ އާންމު ވޯޓަކުން، މަޖިލީހަށް މެމްބަރުން އައްޔަން ކުރުމަށްފަހު، ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއްގައި، ރައްޔިތުންގެ ދައުރަށް ނިމުން އައީއެވެ. އެއަށްފަހު ކުރިޔަށް އޮންނަ 5 އަހަރުގެ ދައުރުގައި، ވެރީން މަގާމުން ދުރުކުރުމާއި އަލުން މަގާމްތަކަށް އައްޔަން ކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ އެއްވެސް ދައުރެއް ނޯންނައިރު، މުޅި ސަރުކާރު ކޮންމެ ގޮތަށް އެތުރިގެން ދިޔަނަމަވެސް، މި ކަންކަމުގައި ރައްޔިތުންގެ އެއްވެސް ބަހެއް ދައުރެއް ނޯވެއެވެ.

ދައުރުގެ ތެރޭގައި އާންމު ވޯޓަކަށް ދާންޖެހޭ ހަމައެކަނި ހާލަތަކީ ގައުމުގެ ރައީސްކަމުގައި ހުންނަވާ ބޭފުޅަކު، ގާނޫނުހަދާ މަޖިލިސް އުވާލައްވައިފި ނަމައެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެކަން ގައުމުގެ ރައީސަށް ވެސް ކުރެވޭ ހާލަތަކީ، ވަކި މަރުހަލާތަކެއް ކަޑައްތު ވެގެންނެވެ.

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއްގައި، ރައްޔިތުންގެ އާންމު ވޯޓަކުން ރުހުލިބިގެން ގައުމުގެ ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަންނަވާ ބޮޑުވަޒީރަކަށް މަގާމްގެ ދައުރު ފުރިހަމަ ކުރުން ވެގެންދަނީ ނާދިރު ކަމަކަށެވެ. އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، އެތައް ކެމްޕޭނެއްކޮށް، ރައްޔިތުންނަށް އެތަކެއް ވައުދުތަކެއްވެ، މެނިފެސްޓޯއެއް ވިއްކައިގެން، އެ ވައުދުތަކުގެ މައްޗަށް ރައްޔިތުންގެ ރުހުން ހޯދާ ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަންނަވާ ބޮޑުވަޒީރު، ދައުރުގެ ވަކި ހިސާބެއްގައި ވެރިކަމުން ދުރުކުރުމަށް، ގާނޫނުހަދާ މަޖިލިހުގެ ތެރޭގައި މެމްބަރުންތަކެއް އެއްބައިވެ، ވޯޓު ހަމަކޮށް، ރައްޔިތުންގެ ވޯޓުން އިންތިޚާބުކުރި ސަރުކާރު ބަދަލުކޮށްލި ނަމަވެސް، ރައްޔިތުން އޭގެ މައްޗަށް ބަސް ބުނުމުގެ ފުރުސަތެއް ނޯވެއެވެ.

މީގެ ދިރިހުރި މިސާލުތައް ވަށަގައިގެން ފެންނާން އެބަހުއްޓެވެ.

އަވައްޓެރި ޕާކިސްތާނަކީ، އެގައުމުގައި ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއް އޮތް ގައުމުކެވެ. ޕާކިސްތާންގެ ތާރީޚުގައިވެސް މިހާތަނަށް އެއްވެސް ބޮޑުވަޒީރަކަށް އިންތިޚާބީ ދައުރެއްގައި މަގާމްގެ މުއްދަތު ފުރިހަމަ ކުރެވިފައެއް ނުވެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ އާންމު ވޯޓަކުން ތާއީދު ހޯދައިގެން މަގާމަށް ވަޑައިގަންނަވާ ބޮޑުވަޒީރު މަގާމުން އިސްތިއުފާ ދެއްވަން ޖެހިވަޑައިގެންފައިވަނީ، ކޮންމެ ފަހަރަކުވެސް އޭރަކު އޮންނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެމްބަރުންގެ ދެކޮޅު ހެދުންތަކާއެކު، މަގާމުގައި ދެމި ހުރެވޭނެ މަގެއް ނެތިގެންނެވެ.

ޕާކިސްތާނުގެ ގާނޫނުހަދާ މަޖިލިހުން އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ވޯޓަކުން މަގާމުން ދުރުކުރެވުނު އިމްރާން ޚާނަށްވެސް ކުރިމަތިލައްވަން ޖެހިވަޑައިގެންނެވީ މިހާލަތެވެ. 2018ވަނަ އަހަރު، އާންމު ރައްޔިތުންގެ ބޮޑު ތާއީދަކާއެކީ ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެންނެވި އިމްރާން ޚާންގެ ޕާޓީގެ 17 މެމްބަރަކު އޭނާގެ ޕާޓީއާއި ދުރަށްގޮސް، މަޖިލިހުގެ އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކާ ބައިއަތު ހިފާ، އޭނާއާއި ދެކޮޅަށް ވޯޓު ދެއްވުމުގައި ބައިވެރިވެ ވަޑައިގެންނެވީއެވެ. އެހާތަނުން، މަޖިލިހުގެ މެޖޯރިޓީ ގެއްލި، އެންމެ ފަހުން މަޖިލިހުގެ ވޯޓަކުން އޭނާ މަގާމުން ދުރުކޮށް، ރައްޔިތުންގެ ރުހުމާއެކު، 2018ވަނަ އަހަރު ވެރިކަމަށް އައި ސަރުކާރު 24 ގަޑިއިރު ތެރޭގައި ބަދަލުވެގެން ދިޔައީއެވެ.

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ދައުރުގެ ކުރިޔަށް އޮތްތަނުގައި ގައުމުގައި ދެން ވެރިކަން ކުރައްވާ ބޭފުޅަކު މަގާމަށް އައްޔަން ކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ބަހެއް ނެތެވެ. ރުހުން އޮންނާކަށް ނުޖެހެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ގާތަށް ގޮސް ކެމްޕޭން ކޮށް، ވައުދު ވާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ. އެ ބޭފުޅަކީ ރައްޔިތުންގެ ރުހުމެއް ނެތް ބޭފުޅަކަށްވިޔަސް، ގައުމުގެ ވެރިކަމުގައި ދެމިހުރުމުގެ ފުރުސަތު އެބައޮތެވެ.

ކޮރަޕްޝަންނާއި، ބޭރުގެ ނުފޫޒު!

އަދި މީގެއިތުރަށް، ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއްގައި، ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދަ އެކުލެވިގެން ހިގައިދާނޭ މިންވަރުވެސް، ޕާކިސްތާނުގެ ބޮޑުވަޒީރު މަގާމުން ދުރުކުރުމުގައި ކަންހިގައިދިޔަ ގޮތުން ވަރަށްވެސް ރަގަޅަށް ސާފުވާން އޮތްކަމުގައި މަސްރަހު ދިރާސާ ކުރާފަރާތްތަކުން ފާހަގަ ކުރައްވައެވެ.

ރޭގެ ވަގުތެއްގައި މަގާމުން ދުރުކުރެވުނު، އެގައުމުގެ ކުރީގެ ބޮޑުވަޒީރު އިމްރާން ޚާން ތުހުމަތު ކުރައްވަނީ އޭނާ މަގާމުން ދުރު ކުރެވިިގެން ދިޔައީ، ބޭރުގެ ނުފޫޒުތަަކުން އަޑީގައި އޮވެގެން ކަމުގައެވެ. މިގޮތުން އިމްރާން ޚާންގެ ޕާޓީން ތުހުމަތު ކޮށްފައިވަނީ، އޭނާ މަގާމުން ދުރު ކުރުމުގެ އަޑީގައި އޮތީ އެމެރިކާ ކަމުގައެވެ. އިމްރާން ޚާން ތުހުމަތު ކުރައްވާ ގޮތުގައި، އެމެރިކާއިން އޭނާގެ ސަރުކާރު ބަދަލު ކޮށްފައިވަނީ، ރަޝިއާއި އަދި ޗައިނާއާއި ގުޅުން ހުރި މައްސަލަތަކުގައި އެމެރިކާގެ ސިޔާސަތުތަކަށް އޭނާ ތާއީދު ނުކޮށްގެންނެވެ.

ޔޫކުރެއިން ހަނގުރާމަ ފެށުނުފަހުން އިމްރާން ޚާންވަނީ ރަޝިއާއަށް ވަޑައިގެން އެގައުމުގެ ރައީސް ލާޑިމިރު ޕުޓިންއާ ބައްދަލު ކުރައްވާފައެވެ. އަދި ޔޫއެންގައި ޕާކިސްތާނުން ރަޝިއާއި ދެކޮޅަށް ވޯޓު ދީފައެއް ނުވެއެވެ. ހަނގުރާމަ ފެށުނު ތަނާ، ހަނގުރާމަ ކުށްވެރިކުރުމަށް އާންމު މަޖިލިހުގައި ނެގުނު ވޯޓުގައި، އެއްވެސް ކޮޅަކަށް ވޯޓު ނުދޭ މަދު ގައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ޕާކިސްތާން ހިމެނެއެވެ. އަދި އެންމެ ފަހުން، ހިއުމަން ރައިސްޓް ކައުންސިލުން ރަޝިއާ ބޭރު ކުރުމަށް ނެގުނު ވޯޓުގައިވެސް، ޕާކިސްތާނުންވަނީ އެއްވެސް ކޮޅަކަށް ވޯޓު ނުދީފައެވެ.

އިމްރާންޚާން މަގާމުން ދުކުރު މަޖިލިހުގައި ކުރިޔަށްދިޔަ ވޯޓުގެ ކުރިން އިމްރާން ޚާންގެ ޕާޓީގެ 17 މެމްބަރަކު އޭނާގެ ޕާޓީ ދޫކޮށް، އިދިކޮޅު ކޯލިޝަންއާއި ގުޅިފައި ވެއެވެ. އިމްރާން ޚާންގެ ޕާޓީން ތުހުމަތު ކުރާގޮތުގައި، މި މެމްބަރުންނަށް ވަނީ ފައިސާގެ ބޮޑެތި އަދަދުތަކުން ރިޝްވަތު ދީފައެވެ.

ކޮންމެއަކަށް ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކީ، ގިނަ ފަހަރަށް ރައްޔިތުންގެ ބަހެއްނެތި ވެރިކަން ކުރުމަށް ފުރުސަތު ފަހިކޮށްދޭ ނިޒާމެއްކަން ފާޅުވާން އޮތީ ޕާކިސްތާނުގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. މުސްލިމު ގައުމެއްކަމުގައި މެލޭޝިއާގައިވެސް، 2018ވަނަ އަހަރު ރައްޔިތުންގެ ވޯޓަކުން އިންތިޚާބުކުރި ސަރުކާރު ބަދަލުކޮށް، މިހާރު އެގައުމުގައި ވެރިކަން ކުރަމުން ދަނީ، ދައުރުގެ ތެރޭގައި ވަޑައިގެންނެވި ދެވަނަ ބޮޑުވަޒީރެވެ. އެގައުމުގެ މިހާރުގެ ބޮޑުވަޒީރު އިސްމާއިލް ސޮބުރީއަކީ، 2018ވަނަ އަހަރުގެ އާންމު އިންތިޚާބަށް ކެމްޕޭން ކުރެވިގެން ދިޔައިރު، ވެރިކަމާއި ހަމައަށް ވަޑައިގެންނެވިދާނެ ކަމުގެ އެއްވެސް ނިޝާނެއް، އެއްވެސް ފުރުސަތެއް އޮތް ބޭފުޅެއްގެ ގޮތުގައި އޭރު ސިފަ ކުރެވިގެން ގޮސްފައިވާ ބޭފުޅޭއް ނޫނެނެވެ.

ރާއްޖެއަށް ނުރައްކާތެރި ނިޒާމެއް!

ރާއްޖެ ފަދައިން، ގާނޫނުހަދާ މަޖިލިހުގައިވެސް، އަދި މުޅި ސަރުކާރުގައި ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދަ އޭގެ އިންތިހާއަށް އަށަގެންފައި އޮތް ގައުމަކަށް ބަރުލަމާނީ ނިޒާމު ގެނެވިއްޖެނަމަ، ރިޝްވަތު ދީގެން، ގާނޫނުހަދާ މަޖިލިހުގެ މެމްބަރުން ހަދާ ޑީލްތަކުން ސަރުކާރު ބަދަލުވެގެން ދިއުން އޮންނާނީ ވަރަށްވެސް އާންމު ކަމަކަށް ވެފައެވެ.

އަދި އޭގެ ނަތީޖާއަކަށް ވެގެންދާނީ، މުޅި ގައުމުގެ ސިޔާސީ މަސްރަހު ތާއައަބަދު ކާރިސާއެއްގެ ތެރޭގައި ދެމި އޮތުމެވެ. ސަރުކާރުތައް ބަދަލުކުރުމަށް ފައިސާގެ ޑީލްތައް ހަދާ، ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދަ މިއަށްވުރެ ބޮޑަށް އާންމުވެގެން ދިއުމުގެ ފުރުސަތު ތަނަވަސް ވެގެން ދިއުމެވެ.

އަދި އޭގެ އިތުރުން، ބޭރުގެ ބާރުތަކާއި ނުފޫޒުތައް ސީދާ ގާނޫނުހަދާ މަޖިލިހުގެ ތެރެއަށް ވަނުމުގެ ފުރުސަތު އިންތިހާއަށް ބޮޑުވެ، ރައްޔިތުންގެ ނިންމުމުގެ މަތީގައި އެއްވެސް ސަރުކާރަކަށް ދެމިއޮތުމުގެ ފުރުސަތު އިންތިހާއަށް ހަނިވެގެން ދާނެއެވެ. ގައުމުގެ ވެރިމަކަށް ވަޑައިގަންނަވާ ވެރިއަކަށް ރައްޔިތުންގެ ރުހުން ހޯދުން މަޖުބޫރު ހާތަކަށް ވެގެން ނުދާނެއެވެ.

ފަހަރެއްގައި ރާއްޖޭގައި ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއް އޮތުމަށް ވަކާލާތު ކުރާ ފަރާތްތަކަށް މިއީ މާބޮޑު މައްސަލައަކަށް ވެގެން ނުދިއުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް ރާއްޖެފަދަ ކުޑަކުޑަ ގައުމެއްގައި ތާއަބަދު ސަރުކާރުތައް ބަދަލުވެސް، ސިޔާސަތުތައް ބަދަލުވެ، ތާއަބަދު ސިޔާސީ ކާރިސާއެއްގައި ގައުމު ދެމިއޮތުމަކީ، ގައުމުގެ ބަގުރޫޓުވެ، ބޭރުގެ ބާރުތަކުގެ އުގަށް ވެއްޓެން މަޖޫބޫރުވާ ހަލަތަކަށްމެނުވީ ވެގެނެއް ނުދާނެއެވެ.