ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ކުރާ ވެރީން ވެރިކަމަށްފަހު ޖަލަށް ވަޑައިގަންނަވަން ޖެހިވަޑައިގަތުމަކީ އާންމު ކަމަކަށްވެ އަދި އެއީ އެ ވެރިންނާއި ވެރިންގެ އާއިލާތަކަށްވެސް ކުރިމަތިވެގެންދާ ހިތްދަތި ކަމަކަށް ވެގެން ދިޔަނަމަވެސް، ފަހުގެ ކޮންމެ ދައުރެއްގައިވެސް ކުރީގެ ވެރިޔަކު ޖަލަށް ލެވި، އަދި ޖަލުގޮޅި އެވެރިއަކަށް ވެގެން ގޮސްފައިވަނީ ސިޔާސީ ގޮތުން ލިބިގެންދާ ބޮޑު ކުރިއެރުމަކަށެވެ. އަދި ގައުމަށް އަންނަ ސިޔާސީ ބޮޑު ބަދަލަކަށްވެސް މެއެވެ.

ފާއިތުވެދިޔަ ވެރިކަންތަކުގައި މިކަން ވަރަށްވެސް ރަގަޅަށް އޮތީ ތަމްސީލުވެގެން ގޮސްފައެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަމަށްފަހު، އެމަނިކްފާނު ޖަލަށް ލެވުނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އޭގެ 3 ވަރަކަށް އަހަރުފަހު ސުޕްރީމް ކޯޓުން އެމަނިކްފާނު މިނިވަން ކުރެވިގެން ދިޔައިރު، އޮތް ތާއީދާއި ހަމްދަރުދީ އޮތީ އެތައް ގުނައަކަށް އިތުރުވެގެން ގޮސްފައެވެ. އޭރުގެ ސަރުކާރުން އުފުލި ދައުވާއާއި، ކޯޓުތަކުން ކުރި ޖަލު ހުކުމްތައްވެސް ވެގެން ގޮސްފައިވަނީ ނަޝީދަށް ސިޔާސީ ގޮތުން ކަޑައްތު ކުރެވުނު ހަރުފަތްތަކަކަށެވެ.

ހަމަ އެބީދައިން، އެންމެންގެ ލޯމަތީގައި އެންމެ ފަހުން ތަމްސީލުވެގެން މިދިޔައީ، ރައީސް ޔާމިންގެ މައްޗަށް މިސަރުކާރުން އުފުލި ދައުވާތަކާއި، އަދި ކޯޓުތަކުން ކުރި ހުކުމްތަކެވެ. ދެއަހަރެއްހާ ދުވަހު ޖަލުގައާއި އަދި ގޭ ބަންދުގައި ހުންނެވުމަށްފަހު، އެންމެފަހުން ސުޕްރީކޯޓުން ރައީސް ޔާމިން މިނިވަން ކުރުމަށް ހުކުމް ކުރުމާއެކު، ޖަލުން މިނިވަންވެ، މިހާރު އެމަނިކްފަނުވަނީ ސިޔާސީ މަސައްކަތް ފައްޓަވާފައެވެ.

އެއާއެކު އެތައް ބަޔަކު ކުރަމުންދާ ސުވާލަކީ، ރައީސް ޔާމިންގެ މައްޗަށް މިސަރުކާރުން އުފުލި ދައުވާއާއި، އަދި ޖަލު ހުކުމުގައި ހޭދަކުރި ދުވަސްތައް އެންމެފަހުން ހަމަ އެމަނިކްފާނަށްވެސް ސިޔާސީ ގޮތުން ރަނަށް ވެގެން ދިއުމުން، ސިޔާސީ މަސްރަހަށް ދެން އަންނާނޭ ބަދަލުތަކެވެ. ސިޔާސީ މަސްރަހަށް މިއައި ބަދަލަކީ މިސަރުކާރަށް ފަހި ބަދަލަކަށް ވެގެން ހިގައިދާނެތޯއެވެ. މިހާރުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ދެވަނަ ދައުރުގެ ވެރިކަމުގެ ހުވަފެންތަކަށް ދެން ވެގެންދާނީ ކިހިނަކުންތޯއެވެ. ރައީސް ނަޝީދު ދެކެވަޑައިގަންވަމުންދާ ބަރުލަމާނީގެ ހުވަފެންތަކަށް ވެގެންދާނޭ ގޮތެވެ.

ޕީޕީއެމްގެ އެތެރޭގަ އޮތް ސިޔާސީ ވާދަވެރިކަން ނެތިގެން ދިއުން!

ރައީސް ޔާމިން ޖަލުގައ ހޭދަ ކުރެއްވި މުއްދަތަކީ ޕީޕިއެމްއަށް ސިޔާސީ ހަރަކާތްތައް އިތުރު ގިޔަރަކަށް ކުރިޔަށް ޖައްސާލުމަށް ލިބިގެން ދިޔަ ފުރުސަތަކަށް ވެގެން ދިޔައެވެ. އެމަނިކްފާނު މިނިވަން ކުރުމަށް ގޮވާލާ، ޕާޓީގެ ސިޔާސީ ޕްލެޓްފޯމަށް އެތައް ބަޔަކު އޮންބޯޑު ކުރުމަށް ލިބިގެންދިޔަ ފުރުސަތަކަށްވެސް ވެގެން ދިޔައެވެ.

އަދި ހަމަ އެއާއެކު މިސިޔާސީ ހަރަކާތްތަކުގެ ތެރެއިން، އެޕާޓީގެ އެތެރޭގެ ލީޑަރޝިޕުވެސް ގިނަ ގޮތްގޮތަށް އެތުރި، ޕާޓީގެ ލީޑަރޝިޕްގައި ހިމެނޭ ބައެއް ފަރާތްތަކުގެ ހިތްތަކުގައި 2023ގެ ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގެ ޝައުގުވެރިކަން އުފެދި، އެމަގުން ބައެއް މަސައްކަތްތައް ފަރުދާގެ ފުރަގަހުގައި ހިގައިގެންދިޔަ ކަމީވެސް ކަށަވަރުވެ ޔަގީންވާން އޮތްކަމެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެއީ ރާއްޖޭގެ ޝަރުޢީ ނިޒާމުގެ މައްޗަށް އޮތް އިތުބާރު ކުޑަވުމާއި، މިސަރުކާރުން ރައީސް ޔާމިން މިނިވަން ކުރުމަށް ބޭނުންނުވެ، އަދި އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، ސުޕްރީމް ކޯޓުންވެސް ރައީސް ޔާމިން މިނިވަން ވުމުގެ ފުރުސަތު ކުޑަކަމަށް ބަލާ، ޕީޕީއެމް ނޫނަސް ގިނަ ފަރާތްތަކަކުން ޖެހި ހިސާބެއްކަން ފާހަގަ ކޮށްލަން ޖެހެއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް، މި ފަހްތާގެ އަންގާރަ ދުވަހު ސުޕްރީމް ކޯޓުން ކުރި ހުކުމާ ހަމައިން މި ހުރިހާ ހާލަތެއް އެކޮޅުކޮޅުން ޖެހި، ޕީޕީއެމްގެ އެތެރޭގަ އޮތް ސިޔާސީ ވާދަވެރިކަން ގެއްލި، އެއީ މިހާރު ނިމުން އައިސްފައިވާ ބަހުސެއް ކަމުގައި ބަލަން ޖެހެއެވެ. ސަބަބަކީ، ފުރިހަމަ މިނިވަނެއްގެ ގޮތުގައިހުރެ، 2023ގެ ރިޔާސީ އިންތިޚާބަށް ރައީސް ޔާމިން މެނުވީ އިތުރު "ޗޮއިސް"އެއް ޕީޕީއެމްއިން ފެންނާން ނުހުންނާނެތީއެވެ.

އެހެންކަމުން، ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ހުކުމާ ހަމައިން، ޚުދު ރައީސް ޔާމިން އެބުރި ސިޔާސީ މަސައްކަތަށް ނިކުމެވަޑައިގެންފައި ވާއިރު، މިއަދު ގިނަ ބައެއްގެ ހިތުގައި އުފެދިގެން ގޮސްފައިވާ އެންމެ ބޮޑު އެއް ސުވާލަކީ، ރައީސް ޔާމިން މިނިވަން ވުމާއެކު، 2023އަށް މިހާރުގެ ސަރުކާރުން ކުރަމުންދާ އުއްމީދުތަކަށް އަންނާނީ ފަނޑުކަމެއްތޯ ނުވަތަ ދިރުމެއްތޯއެވެ. ނުވަތަ 2023އަށް ރައީސް ސާލިހާއި ރައީސް ނަޝީދުވެސް ދެކެވަޑައިގަންނަވަމުން ގެންދަވާ ހުވަފެންތަކަށް ދެން ވެގެންދާނީ ކިހިނަކުންތޯއެވެ.

ބަރުލަމާނީގެ ހުވަފެން

ގިނަ ބަޔަކު އަދިވެސް ގަބޫލު ކުރާ އެއް ހަގީގަތަކީ، ރައީސް ނަޝީދު ފިޔަވާ ސާފު އަމާޒެއް އޮވެގެން ދަތުރު ކުރާ އިތުރު ސިޔާސީ ލީޑަރަކު އަދިވެސް ނެތްކަމެވެ. އެމަނިކްފާނުގެ އަމާޒު ވަރަށްވެސް ސާފެވެ. އެއީ 2023ގަ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކަށް ބަދަލު ކޮށްލުމެވެ.

އަދި ގެންދަވަނީ އެމަގުން މަސައްކަތްވެސް ކުރައްވަމުންނެވެ. އެތެރެއާއި ބޭރުންވެސް މެއެވެ. ބަރުލަމާނީއަށް ތާއީދު ހޯއްދެވުމަށް ޓީމުތައް ރާއްޖެތެރޭގެ ރަށްރަށަށް ފޮނުއްވައިގެން މަސައްކަތް ކުރައްވައެވެ. މަޖިލިހުގެ ތެރެއިން ގާނޫނު އަސާސީއަށް ގެންނަން ޖެހޭ އިސްލާހުތަކުގެ ވާހަކަ އެއްވެސް ފޮރުވުމެއް ނެތި ދައްކަވައެވެ. އަދި ހަމަ އެއާއެކު، ގެންގުޅުންވަމުން ގެންދަވާ "ހަސަން ކުރުސީ" ފޭކް ޓުވިޓަރ ހޭންޑްލް މެދުވެރިކޮށް، ދަތުރު ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ ރާސްތާ ގެންދަވަނީ ވަރަށްވެސް ފުރިހަމަޔަށް އާންމު ރައްޔިތުންނާއި ހިއްސާ ކުރައްވަމުންނެވެ.

މިގޮތުން، ބަރުލަމާނީއަކަށް ދިއުމަށް ރައީސް ޔާމީނާ ބައިއަތު ހިއްޕަވަން ތައްޔާރަށް ހުންނެވިކަމާއި، އަދި ހުންނެވީ ރައީސް ސާލިހަށް ދޫ ދެއްވާ ގޮތަކަށް ނޫންކަންވެސް "ހަސަން ކުރުސީ"ގެ ޓުވިޓަރ ހޭންޑްލްއިން ގެންދަވަނީ ހާމަ ކޮށްދެއްވަމުންވެސް މެއެވެ.

އެހެންކަމުން ސާފުކޮށް ފެންނާން އޮތް އެއް ހަގީގަތަކީ، ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ހުކުމުން ރައީސް ޔާމިން މިނިވަން ވެގެން ދިއުމާއެކު، ރައީސް ނަޝީދުގެ ބަރުލަމާނީ ހުވަފެންތަކަށް އާ އުއްމީދެއް ލިބިގެން ދިއުމުގެ ފުރުސަތު ވަރަށްވެސް ބޮޑަށް އޮތްކަމެވެ. އަދި ޚުދު ރައީސް ޔާމީނަކީވެސް ޒަމާނުއްސުރެ ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކަށް ތާއީދު ކުރައްވަމުން ވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅަކަށްވެފައި، ޕާޓީގެ އެތެރޭގެ ތާއީދުން ރައީސް ޔާމިންވެސް ރައީސް ނަޝީދާއި އެއް ހާލަތެއްގައި ހުންނެވުމުން، މިއަދު ރައީސް ޔާމިން ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކަށް ތާއީދު ނުކުރައްވަންވީ ސަބަބެއް އޮތްކަމަށް މަސްރަހު ދިރާސާކުރާ ގިނަބަޔަކު ދެމެނުންނެއް ނުދެއެވެ. އަދި މި ދެބޭފުޅުންގެ ކުރިއެރުމާއި، ސަލާމަތާއި، ސިޔާސީ މުސްތަގުބަލްވެސް ދެބޭފުޅުންގެ މެދުގައި ހެދޭ ޑީލަކުން ފެނިގެން ދިއުމަކީ ވަރަށްވެސް ގާތުގައި އޮތް ކަމެއްކަމުގައި ގިނަބަޔަކު ދަނީ ދެކެމުންވެސް މެއެވެ.

ރައީސް ސާލިހުގެ ކޯލިޝަން!

ބައެއް ފަރާތްތަކުން ގަބޫލު ކުރާ އެއް ހަގީގަތަކީ، ރައީސް ސާލިހުގެ ވެރިކަމުގެ ދައުރު ދެބައިވެ، ރައީސް ނަޝީދު ބަރުލަމާނީ ނޫން ދެވަނަ ހައްލަކަށް ވަޑައި ނުގަންނަވާނޭކަން ޔަގީންވެ، އަދި ރައީސް ޔާމިންވެސް މިނިވަން ވުމާއި ހަމައިން، ރައީސް ސާލިހުގެ މިހާރުގެ އެންމެ ބޮޑު އުއްމީދަކަށް ވެގެން ދާނީ ކޯލިޝަން ކަމުގައެވެ. މާނައަކީ، ރައީސް މައުމޫނާއި ގާސިމް އިބްރާހީމެވެ. އަދި އޭގެ ފަހަތުން އަދާލަތު ޕާޓީއާއި ދެންވެސް ސަރުކާރަށް އެއްބާރުލުން ދީގެން ތިއްބެވި ސިޔާސީ ފަރާތްތަކެވެ.

އަދި މީގެ އިތުރުން، ރައީސް ޔާމިން މިނިވަންވެ، ސިޔާސީ މަސައްކަތް ޚުދު އެމަނިކްފާނު ފެއްޓެވުމުން، 2023ގެ ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގައި އެމަނިކްފާނު ޕީޕީއެމްއިން ވާދަ ކުރާއްވާ ހާލަތެއްގައި، ސިޔާސީ މަސްރަހުގައި ތިބި ގިނަ ޕާޓީތަކާއި، އަދި އެނޫން ފަރާތްތައްވެސް ޕީޕީއެމްއާއި ބައިއަތު ނުހިފާނޭކަމަށް ރައީސް ސާލިހު ހިސާބު ޖައްސަވާނޭކަމީވެސް ކަށަވަރުވެ ޔަގީންވާ ކަމެކެވެ.

އެހެންނަމަވެސް ގަބޫލު ކުރަންޖެހޭ އެއް ހަގީގަތެއް އެބައޮތެވެ. ސިޔާސީ މަސްރަހުގައި ހަތުރުން މިތުރުންނަށް ވުމާއި، މިތުރުން ހަތުރުންނަށް ވުމަކީ، ރާއްޖެ ކަހަލަ، އުސޫލުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފަ ނެތް ސިޔާސީ މަސްރަހެއް އޮތް ގައުމެއްގައި ވުން އެންމެ ގާތް ގޮތް ކަމެވެ. މާނައަކީ، ރައީސް ޔާމިންއާއި ބައިއަތު ހިފަން ޖެހުމުން، އެކަމަށް އަދިވެސް ރައީސް މައުމޫނުވެސް އަދި ޖޭޕީގެ ލީޑަރު ގާސިމް އިބުރާހިމްވެސް ފަސްނުޖެހުމެވެ. އެބައެއްގެ މަސްލަހަތާއި، އެދޭ އެދުންތަކަށް ބޭނުންވާ ފަރުވާ ލިބުމާއި ހަމައިން، ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ލީޑަރުންގެ މާޒީގެ މަތިން ހަދާން ނައްތާލާ މުސްތަގުބަލަށް އެކަނި ވިސްނާފައި ހުރިކަން މިއީ ވަރަށްވެސް ސާފުކޮށް ފެންނާން އޮތް ހަގީގަތެކެވެ.

އެހެންކަމަން ހުރިހާ ގޮތަކުން ބެލިކަމުގައިވި ނަމަވެސް، ސުޕްރިމް ކޯޓުން ރައީސް ޔާމިން މިނިވަން ކުރުން ވެގެން މިދިޔައީ، ރައީސް ސާލިހުގެވެސް، އަދި ރައީސް ނަޝީދުގެވެސް ސިޔާސީ މުސްތަގުބަލާއި ވަރަށްވެސް ބޮޑަށް ގުޅި ލާމެހިގެން ދިޔަ ނިންމުމަކަށެވެ.

އަދި ސިޔާސީ މަސްރަހަށް އައި މިބޮޑު ބަދަލުގެ ހަގީގީ ފައިދާ ނެގުމުގައި ކުރި ހޯއްދަވާނީ ކޮން ބޭފުޅަކުކަން މިއީ ކުރިޔަށް އޮތް މަދު ދުވަސް ކޮޅުގައި ވަޒަން ކުރެވިގެންދާނޭ ކަމެކެވެ.