ސިވިލް ސާވިސް މުވައްޒަފުންނަކީ ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ގައުމެއްގައިވެސް އޮންނަ އެންމެ ވަރުގަދަ ލޭބަރ ފޯރސްއެވެ. މިގޮތުން ދިވެހިރާއްޖޭގައިވެސް މި ހަގީގަތް އޮތީ މި އުސޫލުންނެވެ. މިއަދު ދިވެހި ސިވިލް ސާވިސް މުވައްޒިފުންގެ "ލޭބަރ ފޯރސް"އަކީ 40 ހާސް މީހުންނަށްވުރެ ވަރުގަދަ ލޭބާރ ފޯސްއަކެވެ. އެހެންކަމުން، މި މުވައްޒަފުންގެ މަޒީފާގެ މާހައުލަށް، ނުވަތަ ވަޒީފާގެ މަސްއޫލިއްޔަތަށް ނުވަތަ މުސާރައަށް އަންނަ ކޮންމެ ބަދަލަކީ އެތައް ބައެއް ދިރުއުޅުމާއި އަދި ހަމަ އެފަދައިން ދައުލަތުގެ ހިންގުމާވެސް ގުޅި ލާމެހިފައިވާ ކަމަށް އޮންނަނީ ވެގެން ގޮސްފައެވެ.

މިގޮތުން ބަލާއިރު، ސިވިލް ސާވިސް މުވައްޒަފުންގެ މެދުކެނޑުމެއް ނެތް އެއް ޝަކުވާއެއް އަބަދުވެސް އޮވެއެވެ. ދައުލަތުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރަމުންދާ 40 ހާހަށްވުރެ ގިނަ ސިވިލް ސާވިސް މުވައްޒަފުންގެ އެވްރެޖް މުސާރަ މަހަކު 7 ހާސް ރުފިޔާއަށް ނާރާކަމީ، ހަގީގަތުގައި ވެސް ދައުލަތް ލަދުވެތި ވާންޖެހޭނޭ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ގިނަބަޔަކު ފާހަގަ ކުރާ ކަމެކެވެ.

ސަބަބަކީ، މިއަދު މުޖުމަތަޢުގެ ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރާއި އަގުތައް ހުރި ނިސްބަތާއި، އަދި ދައުލަތުގެ އެހެނިހެން މުވައްސަސާތަކުގައި ވަޒާިފާ އަދާ ކުރާ މުވައްޒަފުންގެ މުސާރައާއި، އަދި ވަކީން ޚާއްސަކޮށް ސިޔާސީ މަގާމްތަކުގައި ތިބޭ މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަ މި މިނިންގަޑަށްވުރެވެސް އެތައް ގުނައަކުން މަތީގައި ހުރެމެ، މި އުސޫލުން އެކަނި ބެލި ކަމުގައި ވިނަމަވެސް، އިޖުތިމާއީ އިންސާފުގެ މަގުން ހަމަހަމަކަން ގާއިމް ކުރެވިފައި ނުވާތީއެވެ.

މި ސަބަބުތައް މިގޮތުގެ މަތީން ހުރެމެ، ސިވިސް ސާވިސްގެ މުވައްޒަފުންގެ ތަބާ ވާންޖެހޭ އާ އުސޫލެއް ސިވިލް ސާވިސް ކޮމިޝަނުން މިވަނީ އެކަށަ އަޅާފައެވެ. އެއީ، ސިވިލް ސާރވިސް މުވައްޒަފުން ސިޔާސީ ހަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވާނަމަ ވަޒީފާ ގެއްލޭގޮތަށް ސިވިލް ސާރވިސްގެ ޤަވާއިދަށް ގެނެސްފައިވާ އިސްލާހެވެ.

ސިޔާސީ ކުރަން ހުޅުވުނު އިތުރު ދޮރެއްތަ؟

ސިވިލް ސާވިސްގެ ޚިދުމަތަކީ މިނިވަން މުވައްސަސާއެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ބެލެހެއްޓޭ، އަދި ރެގިއުލޭޓް ކުރެވޭ ޚިދުމަތެކެވެ. މާނައަކީ ދިވެހި ސިވިސް ސާވިސް ޚިދުމަތުގައި ތިބޭ އެންމެހާ މުވައްޒަފުން ތަބާވާންްޖެހޭ އުސޫލުތައް ކަޑައެޅުމާއި، އެ އުސޫލްތައް ތަންފީޒު ކުރުމާއި ފިޔަވަޅު އެޅުމުގެ އިތުރުން، މުވައްޒަފުންގެ ޚިދުމަތުގެ ފެންވަރު މަތިކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތްތައް ކުރުންފަދަ ހުރިހާ ކަމަކީވެސް، ސިވިލް ސާވިސް ކޮމިޝަނުގެ ޒިންމާތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަންކަމެވެ.

މާނައަކީ، ފޮތުގައި ލިޔެވިފައިވާ އުސޫލުތަކަށް ބަލާނަމަ، ސިވިލް ސާވިސް މުވައްޒަފުންގެ މައްޗަށް ސިޔާސީ ނުފޫޒު ފޯރުމުގެ ޖާގަ ސިވިލް ސާވިސް ކޮމިޝަންނުން ތަނަވަސް ކޮށް ނުދޭހާ ހިދަކު، އެފުރުސަތު ނެތް ކަމުގައި ދަންނަވަން ޖެހެއެވެ. އެންމެ މައިގަޑު ސަބަބަކީ، ސިވިސް ސާވިސް ކޮމިޝަނަކީ މިނިވަން މުސްތަގިއްލު މުވައްސަސާއެއްގެ ގޮތުގައި ޚުދު ގާނޫނު އަސާސީގައި ލިޔެވި ބަޔާން ކޮށްފައި އޮންނަ އޮތުމެވެ.

އެހެންނަމަވެސް، ގާނޫނުތަކުން ކޮމިޝަނަށް މި ބީދައިން މިނިވަންކަން ލިބިދީފައި އޮވެމެ، އަދި ސިވިލް ސާވިސްގެ މުވައްޒަފުންގެ އެންމެހާ ހައްގުތައް ރައްކާތެރި ކުރުމަކީ، ކޮމިޝަންގެ މެމްބަރުންގެ އެންމެ މަތީ މަސްއޫލިއްޔަތުގެ ގޮތުގައިވެސް އޮވެމެ، ސިވިލް ސާވިސްގެ މުވައްޒަފުން މަސައްކަތު ގަޑިތަކުގައި ސިޔާސީ ވާހަކަ ދެއްކުމާއި އަދި ސިޔާސީ ކަންކަމުގައި ބައިވެރިވުން އެއީ މުވައްޒަފުން ވަޒީފާއިން ވަކުކުރެވޭނެ ކުށެއްގެ ގޮތުގައި ކަޑައެޅިގެން ދިއުމުން، މިއީ ސިވިސް ސާވިސްގެ މުވައްޒަފުންނަށް ސިޔާސީގޮތުން އަދަބު ދިނުމަށް ކޮމިޝަނުން ހުޅުވާލަދިން ދޮރެއްގެ ގޮތުގައި ގިނަ ބަޔަކު ދަނީ ސިފަ ކުރަމުންނެވެ.

އަދި މީގެ އިތުރުން، ސިވިލް ސާރވިސް މުވައްޒަފުން ސިޔާސީ ކަންކަމުގައި އުޅޭނަމަ ވަޒީފާ ގެއްލޭގޮތަށް ސިވިލް ސާވިސް ޤަވާއިދު އިޞްލާހު ކުރުމުން މިއީ މިސަރުކާރުގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް ވައުދު ކަމުގައިވާ، ސިޔާސީ ފިކުރުގެ ސަބަބުން ވަޒީފާގެ ބިރުދައްކައި ވަޒީފާއިން ވަކިނުކުރާނެކަމަށް ރައީސް ސާލިހު ވެވަޑައިގެންފައިވާ ވައުދާ ޚިލާފަށް ގެނެވުނު ބަދަލެއްގެ ގޮތުގައިވެސް މިބަދަލު ގިނަ ބަޔަކު ފާހަގަ ކުރެއެވެ.

ހަމަ އެއާއެކު، ސިވިލް ސާވިސް ކޮމިޝަންގެ މެމްބަރުންގެ ގޮތުގައި މިއަދު ތިއްބެވި މެމްބަރުންނަކީ، ސިޔާސީ ޕާޓީއެއްގެ ރަޖިސްޓްރީގައި އެބޭފުޅުންގެ ނަން މިހާރު ނެތެއްކަމަކު، ކަޑައެޅިގެން ވަކި ސިޔާސީ ފިކުރަކަށް ތާއީދު ކުރާ، ނުވަތަ ވަކި ސިޔާސީ ފިކުރަކަށް ނިސްބަތްވާ ފަރާތްތައްކަން ސާފުކޮން އެގެން އޮވެމެ، ދައްކާ ސިޔާސާ ވާހަކައަކުންވެސް މަގާމުން ވަކި ކުރެވޭގޮތަށް ސިވިލް ސާވިސްގެ ގަވާއިދުގައި ލިޔެވި ބަޔާންކުރުމުން މިއީ ސިވިލް ސާވިސް މުވައްޒަފުންނަށް ސިޔާސީ ގޮތުން ދެއްކި ބިރެއްގެ ގޮތުގައި މެނުވީ ބަލާނެ އިތުރު ޖާގައެއް އޮތްކަމުގައި ބެލެވެން ނެތްކަމުގައި ދަންނަވަން ޖެހެއެވެ.

ގާނޫނު އަސާސީއާއިވެސް ޚިލާފު އިސްލާހެއްތަ؟

ގާނޫނު އަސާސީގެ 30 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާން ކޮށްފައި ވާގޮތުން ސިޔާސީ ޕާޓީ އުފައްދައި، ހިންގައި، ޕާޓީތަކުގެ ހަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވުމުގެ ހައްގު ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށް ވެސް ލިބިގެންވެއެވެ.

އަދި ހަމަ އެގާނޫނު އަސާސީގެ  ހައްގުތައް ކަށަވަރު ކުރުމުގެ މާއްދާކަމުގައިވާ، 16 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާން ކޮށްފައި އޮންނަނީ، ގާނޫނު އަސާސީން ކަށަވަރުކޮށްދޭ އެއްވެސް ހައްގެއް ހަނިކުރެވޭނީ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ ގާނޫނަކުން ކަމަށެވެ. އަދި ގާނޫނު އަސާސީ ރައްޔިތުންނަށް ކަށަވަރު ކޮށްދީފައިވާ އަސާސީ ހައްގެއް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ ގާނޫނަކުންވެސް ހަނި ކުރެވޭނީ މިނިވަން ޑިމޮކްރަސީތަކުގައި އެހައްގެއް ޕްރެކްޓިސް ކުރަމުން އަންނަ މިންވަރުގެ މައްޗަށް ބިނާ ކޮށްކަމަށްވެސް ގާނޫނު އަސާސީގައި ބަޔާން ކޮށްފައި އެބައޮތެވެ.

އެހެންކަމުން ގާނޫނު އަސާސީގައި ދިވެހި އެންމެހާ ރައްޔިތުންނަށް ލިބިދާިފައި ހުރި އަސާސީ ހައްގުތަކަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުން ފާސްކުރާ ގާނޫނަކުން އުނިކަމެއް ގެނައި ނަމަވެސް، އުނިވެގެންދާ ހައްގެއް އަބުރާ ހޯދުމުގެ ޖާގަ ޚުދު ގާނޫނު އަސާސީން އިންތިހާއަށް ފަހި ކޮށްދީފައި އޮތްކަން މިފުރުސަތުގައި ފާހަގަ ކޮށްލަން ޖެއެވެ.

އެހެންކަމުން އެންމެ އަސާސީ މިންގަޑުން ބެލިކަމުގައިވީ ނަމަވެސް، އިދާރާއެއްގެ ގަވާއިދަކަށް ގެންނަ އިސްލާހަކުން ގާނޫނު އަސާސީގައި ބަޔާން ކުރާ ހައްގެއް މިއުސޫލުން ހަނިކުރެވިގެން ދިއުމަކީ، ގާނޫނީ ގޮތުންވެސް ސިވިލް ސާވިސްގެ މި ނިންމުމާމެދު އެތަކެއް ސުވާލު އުފެދޭ ކަމެއްގެ ގޮތުގައު ގާނޫނީ ބޭފުޅުން ފާހަގަ ކުރައްވައެވެ.

އަދި މީގެ އިތުރުން، ސިވިލް ސަވިސްގެ މުވައްޒަފުން މަސައްކަތު ގަޑިތަކުގައި ސިޔާސީ މަސައްކަތުގައި ބައިވެރި ނުވެވޭގޮތަށް ސިވިލް ސާވިސްގެ ގާނޫނަށް މީގެކުރިން އިސްލާހުގެނެސް، އެކަން އެގޮތުގައި ސިވިލް ސާވިސް ގާނޫނުގައި ބަޔާން ކޮށްފައި އޮތްނަމަވެސް، އެގާނޫނުގައި ކަޑައެޅިގެން އޭގެ އަދަބެއްގެ ގޮތުން މުވައްޒަފުން ވަޒީފާއިން ވަކިކުރަން ޖެހޭނެކަން ކަޑައަޅާ ބަޔާން ކޮށްފައި ނެތީސް، ކޮމިޝަންގެ ގަވާއިދަށް ގެނައި އިސްލާހުން، މަސައްކަތު ގަޑީގައި ސިޔާސީ ވާހަކއެއް ދައްކާލުންވެސް އެއްވަނަ ދަރަޖައިގެ ކުށެއްގެ ގޮތުގައި ކަޑައަޅާ، މިއީ މުވައްޒަފުން ވަޒީފާއިން ވަކިކުރެވޭނޭ ކުށެއްގެ ގޮތުގައި ބަޔާން ކުރުމުން، ސިވިސް ސާވިސް ކޮމިޝަންގެ ހަގީގީ މަގުސާދާ މެދު މިއަދުވަނީ އެތައް ގޮތަކުން ސުވާލު އުފެދިފައެވެ.

އެހެންކަމުން، އެންމެން ސިޔާސީ ވަފައި އޮތް މުޖުތަމަޢެއްގައި، އަދި ޚުދު އެކޮމިޝަނެއްގެ މެމްބަރުންވެސް ސިޔާސީ ވަކި ފިކުރުތަކަށް ނިސްބަތްވާކަން ކަށްވަރުވެ ޔަގީންވާން އޮތް ކޮމިޝަނަކުން، ސިޔާސީ ވާހަކަ ދައްކައިގެން މުވައްޒަފުން ވަޒީފާއިން ވަކިކުރުމުގެ ބާރު އަމިއްލަ އަތްޕުޅަށް ނެންގެވުމަކީ، މުޖުތަމަޢުގެ އެއްވެސް ގިންތިއަކުން ބަލައި ނުގަންނާނެ ބަދަލެއްކަމަކީ ކަަށަވަރުވެ ޔަގީންވާ ކަމެކެވެ.

އަދި، މިބީދައިން ސިޔާސީ ގޮތުން މުވައްޒަފުންގެ ހަތަރެސްފައި ބަނދެ، ކަސްތޮޅު އަޅުވައިގެން މުވައްޒަފުން ލައްވާ މަސައްކަތް ކުރުވުމަކީ ބޯދާ ވިސްނުމަކަށް ވުމުގެ އިތުރުން، ގާނޫނު އަސާސީން ހައްގުތަށް ކަށަވަރު ކޮށްދީފައި އޮތް ޑިމިކްރަސީއެއްގައި މިއީ ކާމިޔާބު ކުރެވޭނޭ ސިޔާސަތަކަށް ވެގެން ނުދާނޭ ކަމީވެސް ކަށަވަރުވެ ޔަގީންވާ ކަމެކެވެ.