ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކީ، ރައްޔިތުންގެ މަންދޫބުން ތަމްސީލުކުރާ ރައްޔިތުންގެ ގެއެވެ. އަދި އެއީ ގާނޫނު ހެދުމުގެ ބާރު ގާނޫނު އަސާސީން ފޯރުކޮށްދީފައި އޮންނަ މުވައްސަސާވެސް މެއެވެ. ދައުލަތުގެ ތިން ބާރުގެ ތެރެއިން އެއް ބާރެވެ.

އާދެ! ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކީ، ދައުލަތުގެ "އެއް" ބާރެވެ. ގާނޫނު ހެދުމުގެ ޒިންމާތަކާ، އަދި މީގެއިތުރުން، ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި، މިނިވަން މުވައްސަސާތަކުގެ މިނިވަންކަން ނުގެއްލޭނޭ ބީދައިން، އެ މުވައްސަސާތައް ޒިންމާދާރު ކުރުމުވުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު ލިބިދީފައި އޮންނަ މުވައްސަސާއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެމްބަރުން އިންތިޚާބު ކުރުމަށްފަހު، ބަސް އިއްވުމުގައި ކޮންމެ މެމްބަރަކަށްވެސް، ލިބިދެނީ ހަމަހަމަ ފުރުސަތުތަކެކެވެ. ލެވޭނީ އެއް ވޯޓެވެ. ކޮންމެ މެމްބަރަކުވެސް ކޮންމެ 5 އަހަރަކުން ވޯޓު ހޯދުމަށް ރައްޔިތުންގެ ގާތަަށް ދާންޖެހެއެވެ. މަޖިލީހަށް އެތެރެ ވެވެނީ ރައްޔިތުންގެ މެޖޯރިޓީ ވޯޓު ހޯދައިގެންނެވެ.

މިއީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އެ އަސާސްތަކެއްގެ މައްޗަށް އެކުލެވިގެންވާ މައިގަޑު އަސާސްތައް ކަމުގައިވި ނަމަވެސް، އިންތިޚާބު ވުމަށްފަހު، މި ހަމަހަމަ ކަންމަތީ ރައްޔިތުންގެ ބަސް އިއްވުމުގައި މަޖިލިސް މަސައްކަތް ކުރާތަން ފެންނަނީ މަދު ފަހަރަކުއެވެ. މެޖޯރިޓީ އަތަށް އެރީމާ އަމުދުން ފެންނަ މަންޒަރު މާބޮޑަށް ތަފާތެވެ.

ޖުޑީޝަލް ސާވިސް ކޮމިޝަން މަޖިލިސް މެޖޯރިޓީގެ މުށުތެރެއަށް ލުމުން ފެށިގެން، ގައުމުގައި ހިގާ ހުރިހާ މައްސަލައެއް ތަހުގީގު ކުރުމާއި، ތަހުގީގު ކުރަންވާ މައްސަލަތަކާއި ނުކުރަންވީ މައްސަލަތަކަށް އަމުރު މައުރޫފު ހިންމުން ފެށިގެންގޮސް، ރައީސުލްޖުމްހުރިއްޔާގެ ކެބިނެޓާއި އަދި ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަޑިޔާރުންނަށް ދަންދެން ކޮންޓްރޯލް ކުރުމުގެ ވިސްނުން މަޖިލިސް ތެރެއިން ފެނިގެން ދިއުމަކީ، ފާއިތުވެދިޔަ ހުރިހާ މަޖިލުހަކުންވެސް ފެނިގެން ގޮސްފައިވާ ސިފަތަކެވެ.

މާޒީގައި މަޖިލިސް

2008 ވަނަ އަހަރުގެ އާގާނޫނު އަސާސީއަށްފަހު، މިހާރު މިއޮތް ބައްޓަމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އިންތިޚާބު ވެގެން އައީ 2009 ވަނަ އަހަރުއެވެ. އެއީ 17 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެވެ. އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމުގައި، 2009 ވަނަ އަހަރު އިންތިާޚާބުވި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެޖޯރިޓީ އޭރު ހޯދާފައިވަނީ އޭރު އިދިކޮޅު ޕާޓީއެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް ޑީއާރުޕީންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އޭރު ރައީސް މައުމޫނަށް ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި އޮތް ބޮޑު ތާއީދާއެކުވެސް، އޭރުގެ ޑީއާރުޕީއަށް މަޖިލީހުގެ ސާފު މެޖޯރިޓީއެއް ލިބިގެން ގޮސްފައެވެ ނުވެއެވެ.

އެއަށްފަހު، ނަޝީދު ރައީސްކަމުގެ މަގާމުން އިސްތިއުފާ ދެއްވައި، އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަން 2012 ވަނައަހަރު ނިމިގެން ދިޔައިރު، 2009 ވަނަ އަހަރު އައުލަބިއްޔަތު ހޯދި މަޖިލިހުގެ މެޖޯރިޓީ އޮތީ އޭރުގެ ސަރުކާރާ ދިމާލަށް މިސްރާބު ޖަހާފައެވެ.  މަޖިލީހުގެ ސާފު މެޖޯރިޓީ އޮތީ އެސަރުކަރުގެ އަތްފޯރާ ފަށަށް އައިސްފައެވެ. އޭރު ޑީއަރުޕީން މަޖިލީހަށް އިންތިޚާބުވި، އަލްހާން ފަހުމީއާ، އަލީވަހީދުމެން ފަދަ ބޭބޭފުޅުން ދައުރު ދެބައިވިތަނާ ކަހަލަ ގޮތަކަށް ޑީއާރުޕީ ދޫކޮށް އެމްޑީޕީއަށް ސޮއިކުރިއެވެ. މިބޭބެފުޅުން އެމްޑީޕީއަށް ސޮއިކުރުމުގައި ކޮރަޕްޝަންގެ ބޮޑެތި އަމަލްތައް އޭރު ހިގާފައިވާކަމުގެ އެތައް ތުހުމަތެއްވެސް ކުރެވިގެން ދިޔައެވެ.

އެމްޑީޕީގެ އޭރުގެ ވެރިކަމުގައި ރައީސްކަމުގައި ހުންނެވި، މިހާރުގެ މަޖިލިސް ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު ކުރައްވަމުން ގެންދެވި މައިގަޑު ޝަކުވާއަކީ، ސަރުކާރު ހިންގުމުގެ ތެރެއަށް މަޖިލިސް ވަންނަ ކަމުގެ ޝަކުވާތަކެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ވަޒީރުން މަޖިލީހަށް ހާޒިކޮށްގެ ސަރުކާރަށް ދުއްތުރާ ކުރަމުންދާ ކަމުގެ ވާހަކަތަކެވެ. އަދި، އޭރުގެ އެމްޑީޕީގެ ބައެއް ވަޒީރުންގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ މައްސަލަ މަޖިލީހަށް ވައްދައިގެން، ވަޒީރުންގެ އިތުބާރު ނެގިގެންދިޔަ ނުދިނުމުގެ ގޮތުން، ނަޝީދުގެ ކެބިނެޓް އެއްފަހަރާ އިސްތުއުފާ ދެއްވާފައިވެސް ވެއެވެ.

އެއަށްފަހު އައީ، 18 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހެވެ. 2014 ވަނަ އަހަރު އިންތިޚާބުވި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ އައުލަބިއްޔަތު އޭރު ވެރިކަމުގަ އޮތް ޕީޕީއެމްގެ ކޯލިޝަނުން ހޯދިއެވެ. އެންމެ ޕާޓީއަކަށް ސާފު މެޖޯރިޓީ ނުލިބުމުން، ރައީސް ޔާމިން ވެރިކަމަށް ގެނައުމަށް އިއްތިހާދުވި ޕާޓީތަކުން އިންތިޚާބުގައި ވާދަކޮށް، ވެރިކަމުގައި ބައިވެރިވި ހުރިހާ ޕާޓީތަކެއް އެކުވެގެން ހޯދި މެޖޯރިޓީން، ގާނޫނު އަސާސީ ބަދަލު ކުރެވޭވަރަށް އައްލަބިއްޔަތު ހޯދިއެވެ.

ނަތީޖާ ފެނިގެން ދިޔައީ ވަރަށް ތަފާތު ގޮތަކަށެވެ. ސަރުކާރުގެ މުށުތެރެއަށް ބާރުތައް ޖަމާވަމުން ވަމުންގޮސް، އެންމެ ފަހުން ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ގޮތަށް ގާނޫނު އަސާސީވެސް، އެ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލިހުން ބަދަލު ކުރިއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް، ގާނޫނުތަކާ، ގާނޫނު އަސާސީއަށް ދަންދެން ބަދަލުކުރުމުގައި އެ މަޖިލީހަކަށް އެއް ގޮތެއްގައި ދެމި އޮވެވުނުތަނެއް ފެނިގެނެއް ނުދިޔައެވެ. ޕާޓީތަކުގެ މެދުގައި ޚިޔާލު ތަފާތުވެ، މެމްބަރުންގެ މެދުގައި ހަމަނުޖެހުމާއި އުދާސްތައް ބޮޑުވެ، މަޖިލިސް ބައިބައިވެ، އެންމެ ފަހުން މަޖިލިހުގެ ޕީޕީއެމްއަށް ނިސްބަތްވި 12 މެމްބަރަކު ސަރުކާރާ ދުރަށް ދިޔައެވެ. އަދި އެންމެ ފަހުން އެމެންބަރުންގެ ގޮޑި ގެއްލިއްޖެކަމަށް، އޭރުގެ ސަރުކާރުގެ ނުފޫޒުގެ ދަށުގައި އޮތް އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ނިންމާ، ސިޔާސީ ބޮޑެތި ކޯޅުންތަކެއްގެ ތެރެއަށް މުޅި ގައުމު ޢަރަގުވެގެން ދިޔައެވެ.

އެހެންނަމަވެސް، އޭރު މަޖިލިހުން ބާރުތަކުގެ ބޭނުން ނަހަމަ ގޮތުގައި ކުރާކަމުގެ ވާހަކަތަކާއި، އޭރުގެ މަޖިލިސް ރައީސްގެ ޚުދުމުޚްތާރުކަމުގެ ވާހަކަތަކާއި، މަޖިލިސް ރައީސް ޖުޑީޝަލް ސާވިސް ކޮމިޝަންގައި އިންނަވައިގެން ނުވާނެ ކަމުގެ ވާހަކަތަކާއި، އެކޮމިޝަންގެ ކޮންޕޮޒިޝަން ބަދަލު ކުރަން ޖެހޭ ކަމުގެ ވާހަކަތަކާއި، ލިބޭ މެޖޯރިޓީގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައި ހިފަންޖެހޭ ކަމުގެ ވާހަކައާއި، މިހުރިހާ ވާހަކައަކީވެސް، އޭރުގެ އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކުން ދެއްކި ވާހަކަތަކެވެ. އޭރުގެ އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކުގެ ގޮތުގައި ތިއްބެވީ މިއަދު ސަރުކާރުގެ އިސްވެރިންނެވެ. އިދިކޮޅު ލީޑަރެއްގެ ގޮތުގައި ހުންނެވީ މިއަދުގެ މަޖިލިސް ރައީސް ނަޝީދެވެ.

ހާލަތު ބަދަލުވުން

ދައުރު ބަދަލުވެ، 18 ވަނަ މަޖިލިސް ނިމި، އާފެށުމަކުން 19 ވަނަ މަޖިލިސް ފެށިގެން ދިޔައީ މުޅިން ތަފާތު ހާލަތެއްގައެވެ. 2019 ވަނަ އަހަރުގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ އިންތިޚާބުގައި، ރައްޔިތުން މެޖޯރިޓީ ހަވާލުކުރީ ސަރުކާރު ހިންގާ އެންމެ ބޮޑު ޕާޓީ އެމްޑީޕީއާއެވެ. ރައްޔިތުން ހަމައެކަނި އެޕާޓީއާ މަޖިލިހުގެ މެޖޯރިޓީ ހަވާލު ކުރީއެއް ނޫނެވެ. ހަވާލުކުރީ ސުޕަރ މެޖޯރިޓީއެވެ. މިއިން ޒަމާނަކު އެއްޕާޓީއަކަށް ނުލިބޭވަރުގެ ބޮޑު މެޖޯރިޓީއެއް އެޕާޓީއާއި ރައްޔިތުން ހަވާލުކުރީއެވެ.

ސުޕަރ މެޖޯރިޓީ އޮތް މަޖިލިހުން ފެންނަމުންދާ މަންޒަރު ވަރަށް ތަފާތެވެ. މަޖިލިސް ރައީސްގެ ހައިސިއްޔަތުން، ނަޝީދު ޖުޑީޝަލް ސާވިސް ކޮމިޝަންގައި އިންނަވާއިރު، މަޖިސް ރައީސްގެ އެންމެ ގާތް އެހެން މެމްބަރަކު އެކޮމިޝަންގައި އެބަ އިންނަވައެވެ. އެކޮމިޝަންގައި މިއަދު ތިއްބެވި ބައެއް މެމްބަރުން ފެށުނީއްސުރެ ވަކަލާތު ކުރައްވަމުން ގެންދެވި އެއްކަމަކީ، އެކޮމިޝަންގައި ފެށުނީއްސުރެ އޮންނަ ސިޔާސީ ކޮމްޕޮޒިޝަން ނައްތާލުން ކަމުގައިވި ނަމަވެސް، ކޮމިޝަން އޮތީ ހަމަ އޮތް ގޮތަށެވެ. ބަދަލެއް ނައެވެ. އެއީ ދެކެވުނު ވާހަކަތަކެއް ކަމެއް ހަދާންހުރި މީހަކު މިއަދަކު ނެތެވެ.

މީގެ އިތުރަށް، އަދިވެސް ފާހަގަވާން އޮތް މުހިންމު އެއްކަމެއް އެބައޮތެވެ. މަޖިލިސް މެދުވެރިކޮށް، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ކެބިނެޓަށް އަންނަމުންދާ ބަދަލުތަކެވެ. ކެބިނެޓްގެ މަމާމްތަކަށް ބަދަލު ގެންނައުމުގައި ޖުޕަރ މެޖޯރިޓީން އަދާކުރަމުންދާ ދައުރެވެ. ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ބަހެއްނެތި (ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތް އާންމު ނުކުރައްވާތީ)، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ކެބިނެޓަށް ބަދަލު ގެންނައުމުގައި ސުޕަރ މެޖޯރިޓީން އަދާ ކުރަމުން ގެންދާ ދައުރެވެ. އޭގެއެންމެ މުހިންމު މިސާލު މިއަދު ފެނިގެން ދިޔައީއެވެ.

ޓެލެކޮމިއުނިކޭޝަން މިނިސްޓަރުކަމުގައި ހުންނެވި، މަލީހު ޖަމާލް މަގާމުން ދުރު ކުރެވިގެންދިޔައީ، އޭނާގެ މައްޗަށް މަޖިލީހުގައި އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ވޯޓު ނަގައިގެންނެވެ. އެމްޑީޕީގެ ޕީޖީ ގުރޫޕުން މަލީހު މަގާމުން ދުރުކުރުމަށް ރައީސަށް ސިޓީފުޅެއް ފޮނުއްވާ، ތްރީލައިން ވިޕެއް ނެރެ، އަދި މަގާމުން ދުރުކުރުމާ ހަމައަށް އައިއިރުވެސް، ސަރުކާރުން އެއްވެސް ބަހެއް މިމައްސަލާގަ ބުނެފައެއް ނުވެއެވެ.

އަމުރު މައުރޫފު ހިންގެވިތަން ފެނިގެން ދިޔައީ މަޖިލީހުންނެވެ. ސުޕަރ މެޖޯރިޓީ އޮތް މަޖިލިސް ފެނިގެން ދަނީ ހަގީގަތުގައިވެސް، ވަރަށް ބާރުގަދަ މަޖިލީހެއްގެ ގޮތުގައެވެ.