ފަލަސްތީނުގެ ބިމުގައިން ހިންގާ އިންސާނިއްޔަތާ ޚިލާފު އަމަލްތައް، ބެލުމުގެ ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ބައިނަލް އަގުވާމީ ޖިނާއީ ކޯޓަށް ލިބިގެންވާ ކަމަށް އެކޯޓުން ނިންމުމާއެކު، ފަލަސްތީނުގެ ބިންތަކުގައި އިސްރާއީލުން ހިންގަމުންދާ ޖަރީމާތައް ހުއްޓުވުމަށް އަވަހަށް ފިޔަވަޅު އަޅުއްވައި ދެއްވުމަށް، ކޯޓުގެ ޕްރޮސެކިއުޓަރ ފަޓޯއު ބެންސޫޑާއަށް، ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ހޯދާދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރާ ޖަމާއަތްތަކުން ގޮވާލައިފިއެވެ.
ބައިނަލް އަގުވާމީ ޖިނާއީ ކޯޓުން ހުކުރު ދުވަހު ނިންމި ނިންމުމާއެކު، 2014 ވަނަ އަހަރު، އިސްރާއީލާއި ފަލަސްތީނާދެމެދު ހިގި ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި، އިސްރާއީލުން ހިސޯރުކޮށްފައި އޮތް ގާޒާ ސްޓްރިޕްޓުގައި، އިސްރާއީލު ސިފައިން ހިންގާފައިވާ ހަގުރާމައިގެ ޖަރީމާތައް ތަހުގީގުކޮށް ބެލުމުގެ ފުރުސަތު ދަނީ ފަހިވެގެން ގޮސްފައެވެ. މި ހަމަނުޖެހުމުގައި އަދި ފަލަސްތީނުގެ މިނިވަންކަމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ ހަގުރާމެވެރި ޖަމާއަތްތަކުންވެސް ހަގުރާމައިގެ ޖަރީމާތައް ހިންގާފައިވާކަމަށް ކޯޓުން ވަނީ ތުހުމަތު ކޮށްފައެވެ.
2014 ވަނަ އަހަރު، އިސްރާއީލާއި ފަލަސްތީނުގެ ހަގުރާމަވެރި ޖަމާއަތްތަކާ ދެމެދު 50 ދުވަސްވަންދެން ހިގި މިހަމަ ނުޖެހުންތަކުގައި، އައްސޭރިފަށުގައި އޮންނަ ގާޒާއަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބި، ފަލަސްތީނުގެ 2،251 މީހުން މަރުވެފައިވާއިރު، އިސްލާއީލުގެ 74 މީހަކުވެސް މަރުވިއެވެ. އިސްރާއިލުން މަރުވެފައިވާ ގިނަ މީހުންނަކީ އެގައުމުގެ ސިފައިންނެވެ.
މިމައްސަލައާއި ގުޅޭގޮތުން ބައިނަލް އަގުވާމީ ޖިނާޢީ ކޯޓުން ތަހުގީގަށް ބޭނުންވާ ހޯދުންތައް ހޯދާ އަދި އެތަކެއް ރިޕޯޓުތަކެއް ތައްޔާރު ކުރަމުންދާތާ މިހާތަނަށް 5 އަހަރު ވަނީ ފާއިތުވެގެން ގޮސްފައެވެ.
ބައިނަލް އަގުވާމީ ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުން ވިދާޅުވެފައިވަނީ، އެކޯޓުގެ މިނިންމުމަކީ، އެއްވެސް ގައުމެއްގެ ގައުމީ ހައިސިއްޔަތު ބަލައި ނުގަތުމާއި ނުވަތަ ސަރަހައްދީ ރޮގާ ގުޅޭގޮތުން އުފެދޭ ޚިޔާލުތަފާތުވުންތަކާ ގުޅުން ހުރި ނިންމުމެއް ނޫން ކަމަށާއ، އަދި މި ނިންމުމަކީ، އެކޯޓު އުފެއްދުމަށް އެއްބަސްވެވިފައިވާ ލިޔެކިޔުންތަކުގެ މައްޗަށް ފަނޑިޔާރުން ނިންނަމާ ގާނޫނީ ނިންމެވުމެއް ކަމުގައެވެ.
ބައިނަލް އަގުވާމީ ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ މެމްބަރެއްގެ ގޮތުގައި މިހާތަނަށް ހިމެނިފައި ނުވާ އިސްރާއީލުން ވަނީ މިކޯޓުގެ ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ބަލައި ނުގަންނާނޭ ކަމަށް ބުނެފައެވެ.
ބައިނަލް އަގުވާމީ ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ ޕްރޮސެކިއުޓްރ ފަޓޫ ބެންސޯޑާ 2019 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހު ވިދާޅުވެފައިވަނީ، “ޖެރޫސެލަމް އަދި ގާޒާ ސްޓްރިޕްވެސް ހިމެނޭ ގޮތުން ވެސްޓް ބޭންކު ސަރަހައްދުގައި އިންސާނިއްޔަތާ ޚިލާފު، ހަގުރާމައިގެ ޖަރީމާތައް ހިންގާފައިވާ ގަބޫލުކުރެވޭ ވަރުގެ ހެކިތައް ހުރިކަމަށް ގަބޫލު ކުރެވޭ” ކަމަށެވެ.
އަދި އޭނާވަނީ، މި ޖަރީމާތަކުގެ ޒިންމާ އުފުލަން ޖެހޭ ފަރާތްތަކުގެ ގޮތުގައި، އިސްރާއީލުގެ ޑިފެންސް ފޯސްއާއި ފަލަސްތީނުގެ މިނިވަންކަމަށް ޖިހާދުކުރާ ހަމާސްޖައާތުގެ ނަންވެސް ފާހަގަ ކުރައްވާފައެވެ.
އެހެންނަމަވެސް، މިތުހުމަތުތައް ތަހުގީގު ކުރަން ފެއްޓުމުގެ ކުރިން، މި ޖަރީމާތައް ބެލުމުގެ އިހުތިސާސް ބައިނަލް އަގުވާމީ ކްރިމިނަލް ކޯޓަށް ލިބިގެންވޭތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ އެކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުން ނިންމުމަށްވެސް އޭނާވަނީ އެދިވަޑައިގެންފައެވެ.
ކޯޓުގެ ޕްރޮސެކިއުޓަރުގެ މި އެދިވަޑައިގަތުމަށް، ފަސްތީނުގެ ބިމުގައި ހިންގާފައިވާ މި ޖަރީމާތައް ބެލޭނެކަމަށް ކޯޓުފެ ފަނޑިޔާރުން އާބަސް ވިދާޅުވެފައިވަނީ ހުކުރުދަވަހުގެ ރޭގައައެވެ.
“ފަލަސްތީނުގެ ހާލަތާ ގުޅޭގޮތުން، އިސްރާއީލުން 1967 ގައި ހިފާފައިވާ ބިންތަަކަށް (ގާޒާ، ވެސްޓު ބޭންކް، އިރުމަތީ ޖެރޫސެލަމްވެސް ހިމެނޭގޮތުން) ކޯޓުގެ އިހުތިސާސްތައް ހިގާނެކަމަށް ނިންމަން،” ކޯޓުގެ ނިންމުމުގައި ލޔުއްވާފައި ވެއެވެ.
އިސްރާއީލުގެ ބޮޑުވަޒީރު ބެންޖަމިން ނަތަންޔާހޫ ވިދާޅުވެފައިވަނީ، މިއީ ޔަހޫދީ ދައުލަތާ ދެކޮޅަށް ކޯޓުން ނިންމާފައިވާ ބޭއިންސާފު ނިންމުމެއް ކަމުގައެވެ. އަދި ނިންމުމާ ދެކޮޅު ހައްދަވާނެ ކަމަށް އޭނާވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ. އިޒްރާއީލަކީ ބައިލަންއަގުވާމީ ޖިނާޢީ ކޯޓުގެ ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ބަލައިގަންނަ ގައުމެއް ނޫނެވެ.
އެހެންނަމަވެސް، ފަލަސްތީނުގެ ހަމާސް ޖަމާއަތުންވަނީ ކޯޓުގެ މިނިންމުމަށް މަރުހަބާ ކިޔާފައެވެ. އަދި ހަމާސްއިން ބުނެފައިވަނީ، ކޯޓުން ހިންގާ ތަހުގީގަށް އެ ޖަމާއަތުން ޖެހިލުން ނުވާކަމުގައެވެ.
