ސްރީ ލަންކާއަކީ ދިވެހިރާއްޖެއާއި އެންމެ އަވައްޓެރި އެއް ގައުމެވެ. އަދި އެއީ ވިޔަފާރީގެ ގޮތުންނާއި، ދަތުރުފަތުރުގެ ގޮތުންވެސް ދިވެހިރާއްޖެއާއި، އަދި ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނާއި ގުޅި ލާމެހިފައި އޮތް ގައުމެއްވެސް މެއެވެ.

މިގޮތުން، 22 މިލިއަން މީހުންގެ ބޮޑު އާބާދީއެއް އޮންނަ މި ގައުމަކީ ބޭސްފަރުވާއާއި، އަދި ޗުއްޓީ ހޭދަކޮށްލުމަށް އެކަނިވެސް އެތައް ސަތޭކެ ދިވެހިންނެއް ކޮންމެ ދުވަހަކުހެން ކަހަލަ ގޮތަކަށް އެގައުމަށް ދަތުރު ކުރާ ގައުމެކެވެ. އަދި އޭގެ އިތުރަށް ސްރީ ލަންކާއަކީ، ގައުމުން ބޭރުގެ އެންމެ ބޮޑު ދިވެހި އާބާދީއެއް (ދިރި އުޅެމުންދާ މީހުންގެ އަދަދު) އެންމެ ގިނަ ގައުމުވެސް މެއެވެ.

ހަމަ އެފަދައިން، ސްރީ ލަންކާ ހިމެނިގެން ދަނީ، އެގައުމު ސައިޒުން ބޮޑު ނަމަވެސް، ދިވެހިރާއްޖެ ފަދައިން ޖަޒީރާ ގައުމެއްގެ އިތުރުން، އެގައުމުގެ އިގްތިސާދު ފަތުރުވެރިކަމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބަރޯސާވެފަ އޮންނަ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައިވެސް މެއެވެ. އަދި އޭގެ އިތުރުން ސްރީ ލަންކާގެ އާދައިގެން ރައްޔިތުންގެ އާންމު ދިރިއުޅުން ދަނޑުވެރިކަމުގެ މައްޗަށް ވަރަށްވެސް ބޮޑަށް ބަރޯސާވެފަ އޮންނައިރު، ހުރިހާ ގޮތަކުން ބަލާއިރުވެސް ސްރީ ލަންކާއާއި ދިވެހި ރާއްޖެއަކީ ގިނަ ކަންކަމުގައި އެއްގޮތްކަން ހުރި ދެގައުމުގެ ގޮތުގައި ދަންނަވާން ޖެހެއެވެ.

އަދި ދިވެހިރާއްޖެ ފަދައިން ސްރީ ލަންކާއަކީވެސް ބޭހާއި އަދި ކެއިން ބުއިމަށްވެސް ބޭނުންވާ އަސާސީ ޚިދުމަތްތައް ހޯދުމުގައި މައިގަޑު ގޮތެއްގައި އިމްޕޯޓަށް ބަރޯސާވެފައި އޮންނަ ގައުމަކަށް ވުމާވެސްއެކު، ސްރީ ލަންކާވެސް ބެލެވިގެން ގޮސްފައިވަނީ، ދުނިޔޭގެ މަސްރަހުގައި ހިނގާ ބޮޑެތި މައްސަލަތަކުގެ އަސަރު އެގައުމުގެ އިގްތިސާދަށް ކުރުން ބޮޑު، އަދި ގައުމުގެ އިގްތިސާދު ބޭރު ފައިސާއަށް ވަރަށްވެސް ބޮޑަށް ބަރޯސަވެފަ އޮންނަ ގައުމަކަށްވެސް މެއެވެ.

މިގޮތުން، ދިވެހިރާއްޖެއާއި ސަރީ ލަންކާއާއި ދެގައުމުގައި ގިނަގުނަ އެއްގޮތް ސިފަތަކެއް ހުރެމެ، އަދި އަވަށްޓެރި މިގައުމު މިއަދު ބަގުރޫޓުވުމާއި ދިމާލަށް ދަތުރު ކޮށްފައިވާ ވުމަކީ، މިކަންކަމުން ދިވެހި ރާއްޖެއިން ފިލާވަޅުތަކެއް ލިބިގަނެ، ބަގުރޫޓުވެ ދިއުމަކީ ހަގީގަތުގައިވެސް ގައުމަކަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ހާލަތެއް ކަމަށްބަލާ، އިބުރަތްތަކެއް ލިބިގަނެ، ސްރީ ލަންކާއަށް ކުރިމަތި ވެދިޔަ ގޮންޖެހުންތަކުގެ އަލީގައި ރައްކާތެރިކަމުގެ ފިޔަވަޅު ދިވެހިރާއްޖެއިންވެސް އަޅަން ޖެހިފައިވާ ކަމުގައި މަސްރަހު ދިރާސާ ކުރާ ފަރާތްތަކުން ދަނީ ބުނަމުންނެވެ.

ދަރަންޏާއި، ފުއްދާން ޖެހުނު ސިޔާސީ ވައުދުތައް!

ސްރީ ލަންކާ މިހާރު ވެއްޓިފައިވާ އިގްތިސާދީ ފުން ވަޅުގަޑަކީ، 1948 ވަނަ އަހަރު އެގައުމަށް މިނިވަންކަން ލިބިގެން ދިއުމަށްފަހު އެގައުމަށް ކުރިމަތިވެފައި އިގްތިސާދީ އެންމެ ބޮޑު ކާރިސާއެވެ.

އަދި މި ކާރިސާއަށް ހައްލު ނުހޯދި، ހާލަތު ގޯހުން ގޯހަށް ދަތުރުކޮށް، ގައުމުގެ ބޭރު ފައިސާގެ ރިޒާވް ނުރައްކާތެރި މިންވަރަކަށް ދަށަށްގޮސް، ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފުންނަށް މުސާރަ ދިނުމަށްޓަކާ ފައިސާ ޗާޕުކުރަން މަޖުބޫރުވެ، ތަކެއްޗާއި އާންމު ޚިދުމަތުގެ އަގު އިންތިހާއަށް މަތިވެ، ގައުމަށް އެތެރެ ކުރަންޖެހޭ އަސާސީ ކާބޯތަކެއްޗާއި، ތެލާއި ބޭހަށް ފައިސާ ދެއްކޭނެ ގޮތެއްނެތި، ކުރު ގޮތަކަށް ދަންނަވަނީ ނަމަ، ގައުމު މިއަދު އޮތީ ބަގުރޫޓު ވެފައެވެ.

އަދި ހާލަތުން އަރައި ނުގަނެވި، ހާލަތު ގޯހުން ގޯހަށް ދަތުރު ކުރުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވެގެން ދިޔައީ، ސްރީ ލަންކާގަ އޮތް، ރާޖަޕަކްސަގެ އާލީ ވެރިކަން ރޫޅާލަން މަޖުބޫރުވެ، މިހާރުގެ ރައީސް ގޮޓަބަޔަ ރާޖަޕަކްސަގެ ބޭބޭ، ކުރީގެ ބޮޑުވަޒީރު މަހިންދަ ރާޖަޕަކްސައަށް އިސްތިއުފާ ދެއްވަން މަޖުބޫރު ވެވެޑައިގަތުމެވެ.

ސްރީ ލަންކާއަށް ކުރިމަތިވެދިޔަ އިގްތިސާދީ ކާރިސާގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ގައުމު ބަޑަށް ޖެހިފައިވާއިރު، މިހާލަތުގެ ފެށުމެއްގެ ގޮތުގައި ގިނަ ބަޔަކު މިއަދު ސިފަ ކުރަމުންދަނީ، އިސްތިއުފާ ދެއްވި ބޮޑުވަޒީރު މަހިންދަ ރާޖަޕަކްސަގެ ވެރިކަމުގައި، ބޮޑެތި ލޯންތައް ނަގައިގެން އިންފްރާ ސްޓްރަކްޗަރގެ ބޮޑެތި ޕްރޮޖެކްޓަތައް ކުރިޔަށް ގެންދާން ފެއްޓެވި ފެއްޓެވުމެވެ.

އަދި ވަކީން ޚާއްސަކޮށް، މަހިންދަ ރާޖަޕަކްސަގެ ވެރިކަމުގައި، ތަރައްގީގެ މަޝްރޫޢުތައް ހިންގުމަށް އޭރު ޗައިނާއިން ނަގާފައިވާ ބޮޑެތި ލޯންތަކުން ހިންގި ތަރައްގީގެ ބޮޑެތި މަޝްރޫއުތަކުގެ ކޮންޓްރެކްޓްތަކުން ރާޖަޕަކްސަ އާއިލާގެ ސިޔާސީ ފަރާތްތަކުން ބޮޑެތި ކޮމިޝަންތައް ނަގާފައިވާ ކަމުގެ ތުހުމަތުތައްވެސް ވަނީ އެ އާއިލާގެ މައްޗަށް ކުރެވިފައެވެ. މީގެ ބައެއް މައްސަލަތައް މިހާރުވެސް އެގައުމުގެ ކޯޓުތަކުގައި ކުރިޔަށް އެބަދެއެވެ.

މިގޮތުން މަހިންދަ ރާޖަޕަކްސަގެ ވެރިކަމުގައި 2004 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 2015ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް ޗައިނާއިން 14.06 ބިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ ލޯން ނަގާފައި ވެއެވެ. އެއަށްފަހު އޭގެ ފަހުން އައި އެއްވެސް ސަރުކާރަކަށް މި މި ދަރަނީގެ ބުރައިން ސްރީ ލަންކާ މިންޖު ކުރެވިފައެއް ނުވެއެވެ.

މީގެ އެންމެ ބޮޑު ޕްރޮޖެކްޓެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަވާން އޮތީ، ސްޓަރަޓީޖިކް ހަމްބަންޓޯޓާ ޕޯޓު ޕްރޮޖެކްޓެވެ. މި ޕްރޮޖެކްޓަކީ މަހިންދަ ރާޖަޕަކްސްގެ ވެރިކަމުގައި، ޗައިނާގެ ލޯނުން ފަންޑުކޮށްގެން ހިންގި އަގުބޮޑު ޕްރޮޖެކްޓެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް ފަހުން ސްރީ ލަންކާއަށް މި ލޯނު ދެއްކޭ ގޮތް ނުވެގެން، އެގައުމަށް ޖެހުނީ، ދަރަނީގެ ބަދަލުގައި މި ސްޓްރަޓީޖިކް ޕޯރޓު 99 އަހަރަށް ޗައިނާއަށް ކުއްޔަށް ދޫކޮށްލުމަށެވެ.

އަދި މީގެ އިތުރުންވެސް، މިހާރުގެ ރައީސް ގޮޓަބަޔަރ ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެންނެވުމަށްޓަކާ ވެވަަޑައިގެންނެވި ވައުދުތައް ފުއްދުމުގެ ގޮތުން އޭނާވަނީ، ވެރިކަމުގެ ހުވާ ކުރެއްވުމާއިއެކު، ދައުތަލަށް ނަގަމުންއައި ޓެކްސް ދަށް ކުރައްވާފައެވެ.

މިގޮތުން ގޮޓަބަޔަ 2019ވަނަ އަހަރު ސްރީ ލަންކާގެ ރައީސްކަމާއި ހަވާލުވެ ވަޑައިގަތުމަށްފަހު، އެއަހަރުގެ ޑިސެމްބަރުމަހު ވަނީ، ސަރުކާރުން ނަގަމުންދާ ޓެކްސްތައް ކުޑަ ކުރެއްވުމުގެ ގޮތުން، ގުޑް އެންޑް ސާވިސް ޓެކްސް (VAT- ވެލިއު އެޑެޑް ޓެކްސް) %15 އިން %8 އަށް ދަށް ކުރައްވާފައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، މި ބަދަލާއެކު ގައުމަށް ލިބެމުންދިޔަ އާމްދަނީގެ ބޮޑުބައެއް ވަނީ ގެއްލިގެން ގޮސްފައެވެ.

އަދި މީގެ އިތުރުން، ސްރީ ލަންކާގެ އިގްތިސާދު އިދަޖެހިގެން ދިއުމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކޮށްފައިވާ، ސިޔާސީ ގޮތުން ގޮޓަބަޔަ ނިންމަވާފައިވާ އެއްމެ ގޯސް އަނެއް ނިންމެވުމުގެ ގޮތުގައި އިގްތިސާދީ މާހިރުން ފާހަގަ ކުރައްވަނީ، ސްރީ ލަންކާއަކީ %100 އޯގަނިކް ފާމިން (ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތަކުގެ ބޭނުން ކޮށްގެން ދަނޑުވެރިކަން ކުރާ) ގައުމަކަށް ހެދުމަށްޓަކާ، ދަނޑުވެރިކަމާ ބެހޭ ކެމިކަލްތަކާއި ގަސްކާނާ ބޭރުން އެތެރެކުރުން މަނާކުރުމަށް ފާއިތުވެދިޔަ އަަހަރުގެ މޭމަހު ނިންމެވި ނިންމެވުމެވެ.

ރައީސް ގޮޓަބަޔަގެ މިނިންމެވުމާއެކު، ގައުމުން ބޭރަށްދާ ފައިސާގެ ކޮންމެވެސް މިންވަރެއް ރައްކާ ކުރެވޭނެކަމަށް ސްރީ ލަންކާގެ ސަރުކާރުން ދެކުނު ނަމަވެސް، ގޮޓަބަޔަގެ މިނިންމެވުގެ ނަތީޖާ ނިކުމެފައިވަނީ ދިމާ އިދިކޮޅަށެވެ. ސްރީ ލަންކާގެ ދަނޑުވެރިންނަށް ދަނޑުވެރިކަމަށް ބޭނުންވާ ތަކެތި ހެއްދެމުގައި ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކާއި ކުރިމަތި ލާން ޖެހުނީއެވެ. ގައުމުގެ އުފެއްދުންތެރިކަން ދަށްވެ، ދަނޑުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުން އުފައްދަމުން އައި އަސާސީ ތަކެތި ލިބުމުގައި ދަތިކަން ފޯރާ، ބާޒާރުގައި ތެކެތީގެ އަގު "ރޮކެޓް ސްޕީޑުގައި" އުފުލެން ފެށީއެވެ.

މިގޮތުން ޖުމްލަކޮށް ބަލާނަމަ، މަހިންދަ ރާޖަޕަކްސަގެ ދައުރުންފެށިގެން ގައުމު ޖެހިފައި އޮތް ދަރަނީގެ ދަންތުރައާއި، އީސްޓަރ ބޮމުގެ ހަމަލާއިން ގައުމުގެ ފަތުރުވެރިކަން ފުނޑިގެން ދިއުމާއި، ޖެހިގެން އައި ކޯވިޑް ކާރިސާއާއި، އެއަށްފަހު، ރިޔާސީ ވައުދުތައް ފުއްދުމަށް ގޮޓަބަޔަ ގެންނެވި އިގްތިސާދީ ބަދަލުތަކުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވެގެން ދިޔައީ، ސްރީ ލަންކާ، އަރައިގަތުން ދަތި އިގްތިސާދީ ވަޅުގަޑަކަށް ވެއްޓިގެން ދިއުމެވެ.

އާމްދަނީ ނުލިބޭނެ އުމްރާނީ ތަރައްގީގެ ބޮޑެތި މަޝްރޫއުތަކާއި، ދަރަންޏަކީ ރާއްޖެއަށް އޮތް ނުރައްކަލެއް!

ސްރީ ލަންކާގެ ހާލަތުން ފެންނާން އޮތް އެންމެ މުހިންމު އިބުރަތަކީ، ސިޔާސީ ފަރާތްތަކުގެ ނުރަގަޅު ނިންމުތަކުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ގައުމެއް ބަގުރޫޓު ވެގެން ދިއުމަކީ ހަގީގަތުގައިވެސް ކުރިމަތި ވެދާނެ ހަލަތެއް ކަމެވެ.

ދިވެހިރާއްޖެއަކީވެސް، ރިޔާސީ ކެމްޕޭން ތަކުގައި ސިޔާސީ ފަރާތްތަކުން، ހިސާބު ޖެހުމެއް ނެތި ބޮޑެތި ވައުދުތައް ވަމުންދާ ގައުމެކެވެ. އަދި ހަމަ އެއާއެކު ރާއްޖެވެސް މިއަދު ފާހަގަ ވާން އޮތީ، އޭގެ ޒާތުގައި ދައުލަތަށް އާމްދަނީ ނުލިބޭ، އެހެންނަމަވެސް ތަރައްގީގެ ބޮޑެތި މަޝްރޫއުތައް ހިންގާ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައެވެ.

އޭގެ އެންމެ ފުރިހަމަ އެއް މިސާލަކީ ރައީސް ޔާމިންގެ ދައުރުގައި 300 މިލިއަން ޑޮލަރު ހޭދަކޮށްގެން އަޅާފައިވާ ބުރިޖެވެ. މި ފައިސާގެ ބޮޑު ބަޔަކީ ދައުލަތުން ނަގާފައިވާ ލޯނެވެ. މި ބުރިޖު 2018 ވަނަ އަހަރުގެ ރިޔާސީ އިންތިޚާބަށް އަމާޒުކޮށް، ކުލަގަދަ ރަސްމިއްޔާތަކާއެކު އިފްތިތާހު ކުރުމަށްފަހު، ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް ދައުލަތުން ދަނީ އެތައް މިލިއަން ރުފިޔާއެއް ލޯނުގެ ގޮތުގައި ދައްކަމުންނެވެ. ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް 30 މިލިއަން ރުފިޔާ ބުރިޖްގެ މެއިންޓެނަންސަށް ޚަރަދު ކުރަން ޖެހެއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް، ފާހަގަ ކޮށްލާންޖެހޭ ކަމަކީ، މިއީ އޭގެ ޒާތުގައި ދައުލަތަށް އެންމެ ލޯ ލާރިއެއްވެސް ވައްދާދޭ އިންފްރާ ސްޓްރަކްޗަރއެއް ނޫންކަމެވެ.

އަދި މި ބުރިޖު ރައީސް ޔާމިންގެ ސަރުކާރުން އެޅުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވެގެން ދިޔައީ، އެއަށްވުރެ ދިގު ބުރިޖެއް އެޅުމުގެ ވިސްނުން އައިސް މި ސަރުކާރުން އެ މަސައްކަތަށް ފޫގަޅާލުމެވެ. ޖުމްލަ 6 ކިލޯ މީޓަރުގެ ބުރިޖެއް މިސަރުކާރުން އަޅަނީ ރައީސް ޔާމިންގެ ސަރުކާރުން ނެގި ލޯނަށްވުރެ ބޮޑު ލޯނެއް އިންޑިއާ ސަރުކާރުން ނަގައިގެންނެވެ.

އަދި މިއިން އެއްވެސް މަޝްރޫއަކީ ދައުލަތަށް އާމްދަނީ ވައްދާ ނުދޭ މަޝްރޫއުތަކަށް ވާއިރު، ދިވެހި ސަރުކާރުންވެސް ބަޖެޓް ދެކޮޅު ޖައްސަމުންދަނީ ލޯނުތަކަށް ބަރޯސާ ކޮށްގެންނެވެ.

އަދި މިހާރުވެސް ދައުލަތުގެ ދަރަނި 100 ބިލިއަން ފަސްދީ، ޖީޑީޕީގެ ނިސްބަތުން، %100 އަށްވުރެ މައްޗަށް ދަރަނީގެ މިސްރާބު ހިފާފައިވާއިރު، 2022 ވަނަ އަހަރަށް ލާފާ ކުރާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް މަޖިލިހަށް ހުށަހަޅުވަމުން ފިނޭންސް މިނިސްޓަރު ވިދާޅުވެފައިވަނީ، 2020 ވަނަ އަހަރާއި 2021 ވަނަ އަހަރުގެ ދައުލަތުގެ ޚަރަދުތައް ފޫބެއްދުމަށް ނަގަން ޖެހުނު ދަރަނީގެ ބޮޑުކަމާއެކު، 2021 ވަނައަހަރު ނިމޭއިރު ދައުލަތުން ދީފައިވާ ގެރެންޓީ ހިމަނައިގެން ދައުލަތުގެ ދަރަނި 94 ބިލިއަށް އަރާނެ ކަމުގައެވެ. މިއީ ޖީޑީގެ ނިސްބަތުން %122 އެވެ.

އެހެންކަމުން، މިއަދު ޚަރަދުތައް ފޫ ބެއްދުނު ނަމަވެސް، ދަރަނި ތިރި ނުކުރެވި، ދައުލަތަށް އާމްދަނީ ނުވަންނަ މެގަ ޕްރޮޖެކްޓްތައް ދަރަނިން ހިންގާ، އިގްތިސާދާއި ނުބައްދަލު ސިޔާސީ ވައުދުތައް ފުއްދުމުގެ ސަގާފަތެއް އޮވެ، މިމިސްރާބަށް ގައުމުގެ ނާ ދަތުރު ކުރަމުން ދާނަމަ، ނުރައްކަލުގެ ރަނގަބީލުގެ އަޑު މިރާއްޖެއިންވެސް ކެނޑިގެންދާނެ ކަމުގައި ނުބެލެވެއެވެ. އަދި ސްރީ ލަންކާގެ ހާލަތު ކުރިމަތު ނުވެދާނެކަމަށް ހިސާބު ޖަހަންވީ ސަބަބެއްވެސް ނެތްކަމުގައިވެސް ދަންނަވާން ޖެހެއެވެ.