ކޮންމެ އަހަރެއްގެވެސް ނޮވެމްވަރުމަހުގެ އެގާރަވަނަ ދުވަހަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ޙަޔާތުގައި، ކުލަގަދަކޮށް ފަވާލެވޭ މުހިންމު ދުވަހެކެވެ. މިއީ ޤައުމީ، ސިޔާސީ، އިޖްތިމާޢީ، ރޮނގުރޮނގުން މިހާތަނަށް ޤައުމަށް ލިބުނު ގިނަގުނަ ތަރައްޤީއާ، ޙާސިލް ކުރެވުނު އުސްމިންތައް އެދުވަހަކާ ސީދާ ގުޅިފައިވާ ހަމައެކަނި ދުވަހޭ ދެންނެވުމަކީވެސް ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ.
ޤައުމީގޮތުން ފާހަގަކުރެވޭ މިފަދަ ދުވަހެއްގެ އިޙްތިފާލުތަކުގެ ފޯރިނަގަމުންދާއިރު ތާރީޚީނަޒަރަކުން މިދުވަހުގެ މައްޗަށް ބަލާލައި، ހަނދާން އާކޮށްލުމަކީ ކޮންމެހެން މުހިންމު ކަމެއް އެހެންނޫންތޯއެވެ.
މީލާދީ ސަނަތުން 1943 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލް މަހުގެ 7 ވަނަ ދުވަހު، ރާއްޖޭގައި އޭރު ހުންނެވި ރަދުން އައްސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރައްދީނާއި، ބޮޑުވަޒީރު އަލްއަމީރު މުޙަންމަދު ފަރީދު ދީދީ އާއި ދެބޭފުޅުން އެއްފަހަރާ އިސްތަޢުފާ ދެއްވިއެވެ. މިހާ ހިސާބުން ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަޙަށް އޭގެކުރިން ނާންނަފަދަ، އާދަޔާ ޚިލާފު ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް އަންނަން ފެށިއެވެ.
އެއަށްފަހު ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގެ ތަޚުތުގެ ކަންކަން ބެލެހެއްޓެވުމުގެ ޒިންމާއާ ޙަވާލުވެވަޑައިގަތީ އިއްޒަތްތެރި ބޭފުޅުންކޮޅެކެވެ. ދުވަސްކޮޅަކު މިގޮތަށް ތަޚުތު ހިނގުމަށްފަހު އަނެއްކާވެސް ތަޚުތު ފަޅަށް ހުންނަން ޖެހުނެވެ.
މިދެންނެވި ދުވަސްކޮޅަށްފަހު މީލާދީން 11 އެޕްރީޅް 1943 ގައި، ރާއްޖޭގެ ޢިއްޒަތްތެރި ރަދުންގެ ޝަރަފު، ސުމުއްވުލްއަމީރު އަލްޙާއްޖު ޢަބްދުލްމަޖީދު ރަންނަބަނޑޭރިކިލެގެފާނަށް ދިވެހި ރައްޔިތުން އެރުވިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް އޭރު އެމަނިކުފާނު ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ހުންނެވުމުގެ ސަބަބުން ޢަމަލީ ގޮތެއްގައި ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގެ ތަޚުތު ވަޅުފިލާގޮތްނުވިއެވެ.
މިގޮތުގައި ގިނަދުވަސްތަކެއްވެ، ރަސްކަމުގެތަޚުތު ފަޅަށްއޮތުމުގެ ސަބަބުން ބައެއްކަހަލަ މައްސަލަތައް ނުކުންނަންފެށިއެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވީ އޭރުގެ ކަމާބެހޭ ދާއިރަތަކުގެ ބޭބޭފުޅުން މިކަން ހަމަޖައްސަވާނެ ގޮތަކާމެދު މަޝްވަރާކުރައްވަން ފެއްޓެވުމެވެ. މިގޮތުން ކުރެވުނު އެއް މަޝްވަރާއަކީ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ބަދަލުކުރުމާމެދު ކުރެވުނު މަޝްވަރާއެވެ. އެތައް ބައްދަލުވުންތަކެއް ބޭއްވުމަށްފަހު ކުރެވުނު ގިނަ މަޝްވަރާތަކެއްގެ ނަތީޖާއަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ކޮންމެގޮތަކަށް އޮތްކަމުގައިވިޔަސް ޤައުމުގެ އެންމެމަތީ ވެރިއެއްގެ މަޤާމުގައި ހުންނެވުމަށް ދިވެހީން އެދެނީ އަލްއަމީރު މުޙަންމަދު އަމީން ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފަނު ކަމުގައި ނިމިގެންދިއުމެވެ.
އެހެންނަމަވެސް ރަސްކަލެއްގެ މަޤާމު ފުރުއްވާކަށް މުޙަންމަދު އަމީން ބޭނުންފުޅެއް ނުވިއެވެ.
އެންމެފަހުން ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު އޮންނަންވީ ގޮތަކާމެދު ބަޙުސްތައްފެށުނެވެ. މިގޮތުން ކުރެވުނު ތަފާތު ބަހުސްތަކާއި މަޝްވަރާތަކަށްފަހު ނިމެގެންދިޔައީ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަކީ ޖުމްހޫރީ ނިޒާމަކަށް ބަދަލުކުރުމަށެވެ.
މީލާދީން 1 ޖެނުއަރީ 1953 ވަނަ އަހަރު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޖުމްހޫރިއްޔާ އުފަންވެގެން ދިޔައެވެ. މި ޖުމްހޫރިއްޖާގެ ހަމައެކަނި ރައީސަކީ ސުމުއްވުލް އަމީރު މުޙައްމަދު އަމީން ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނެވެ. މުޙައްމަދު އަމީންގެ ވެރިކަމުގައި، އޭގެކުރިން ދުވަހަކުވެސް މިޤައުުމު ނުދެކޭފަދަ ތަރައްޤީއާ ތަހްޒީބު ޤައުމަށް އައެވެ.
މުހައްމަދު އަމީންގެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބައެއް ޚިދުމަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ކަރުދާހުގެ ފައިސާ އުފެއްދެވުމާއި، ޤައުމީ ނިޝާން އުފެއްދެވުމާއި، ގައުމީ ސަލާމް އުފެއްދެވުމާއި، ޓެލެފޯންގެ ޚިދުމަތް ތަޢާރަފްކުރެއްވުމާއި، މާލޭގެ ހަތަރު އަވަށުގައި 4 ފުޓްބޯޅަ ދަނޑު ހެއްދެވުމާއި، ދާރުލް އިގާމާގެ ނަމުގައި ހޮސްޓެލް އެއް ބިނާކުރެއްވުމައި ރާއްޖޭގެ ކޮންމެ އަތޮޅަކުން 2 ކުދިން މާލެ ގެންނަވައި ސަރުކާރުގެ ބޯޑިންގައި ބައިތިއްބައިގެން ތަޢުލީމް ދެއްވުމާއި، ބޭރަށް ކިޔަވަން ދިއުމަށް ސްކޮލަރޝިޕް ދޭން ފެށުންފަދަ އެތައްކަމެއް ފާހަގަ ކުރެވެވެ.
މީގެ އިތުރުންވެސް މާލެއަށް ކަރަންޓު ދޭންފެށުމާއި، އަންހެންކުދިންނަށް ކިޔަވައިދޭ ޚާއްސަ ސްކޫލެއްގެ ގޮތުގައި 28 ނޮވެންބަރު 1944 ގައި މަދަރުސަތުއް ސަނިއްޔާގެ އަންހެން ގޮފީގެ ނަމުގައި މިހާރުގެ އަމީނިއްޔާ ސުކޫލް ހުޅުވުމައި، މާލޭގެ ހަތަރު އަވަށުގައި އަވަށު މަދަރުސާތައް އުފެއްދެވުމާއި، ބަރުލަމާން ނުވަތަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން އިންތިޚާބުކުރަން ފެށުމާއި، މިފަދަ އެތައް ޚިދުމަތެއް ހިމެނެއެވެ.
ޚާއްސަކޮށް ވޯޓުލައިގެން ކަންކަން ނިންމުމާއި، އަންހެނުންނަށް ތަޢުލީމު ޢާއްމު ކުރުމާ، ކުޅިވަރު ދިރުވައި އާލާކުރުންފަދަ އިޖުރިމާޢީ އެތައް ރޮނގަކުން އަމީންގެ ވެރިކަމުގައި ރާއްޖެއަށް ޚިދުމަތް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް މި ޖުމްހޫރީ ދެމިއޮތީ އެންމެ ހަތްމަހާ އެކާވީސްދުވަހުއެވެ.
އޭގެފަހުން މީލާދީން ހަތެއް މާޗް 1954 ގައި އަނެއްކާވެސް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ރަސްކަމަކަށް ބަދަލުވެގެން ދިޔައެވެ. މިފަހަރު ރަސްކަމަށް އިސްކުރެވުނީ އައްސުލްޠާން މުޙަންމަދު ފަރީދުލްއައްވަލެވެ. މިއީ ރާއްޖޭގައި ރަސްކަން ކުރެއްވި އެންމެ ފަހު ރަސްގެފާނުކަމަށް ތާރީޚީ ލިޔުންތަކުން ހާމަވެއެވެ.
މިރަދުންގެ ރަސްކަން މީލާދީން 1968ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް ދެމިއޮތުމަށްފަހު އެރަސްކަންނިމި އަނެއްކާވެސް ޖުމްހޫރިއްޔަތެއް އުފެދުނެވެ. މިއީ ރާއްޖޭގެ ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާއެވެ. މި ޖުމްހޫރިއްޔާ އުފެދުނީ އެއީ 11 ނޮވެމްބަރ 1968 ގައެވެ. ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ފުރަތަމަ ރައީސްގެ ގޮތުގައި އިންތިޚާބު ކުރެވުނީ އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ނާޞިރެވެ. އެމަނިކުފާނު ވަނީ ދެދައުރުގެމަތިން ދިހައަހަރު ރާއްޖޭގައި ރައީސްކަން ކުރައްވާފައެވެ.
ރައީސް ނާޞިރުގެ ފަހުން މިހާތަނަށް 4 ރައީސުން ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ކުރައްވައިފިއެވެ. މިހާރު ވެރިކަން ކުރައްވަމުން ދަނީ އޭގެފަހުން ވެރިކަން ކުރައްވާ 5ވަނަ ރައީސެވެ. ރާއްޖޭގެ ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ 6ވަނަ ރައީސެވެ. ނުވަތަ ޖުމުލަ ރާއްޖޭގެ ހަތްވަނަ ރައީސެވެ.
ކޮންމެ ރައީސެއްގެ ވެރިކަމަށް ބަލާލިޔަސް ރާއްޖެއަށް އެއް ދުވަހުން އަނެއްދުވަހަށް ކުރިއެރުމާއި ތަރައްޤީން އައިސްފައިވެއެވެ. ޒަމާނީ ޑިމޮކްރަސީއާއި މިނިވަންކަން ލިބިފައިވެއެވެ. ޖުމްހޫރިއްޔަތަކީ ރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ޙަޔާތުގައި މިހާތަނަށް އައި އެންމެ ބޮޑު ބަދަލެވެ.
