ދުނިޔެ ހޫނުވަމުންދާ މިންވަރު 1.5 ޑިގްރީ ސެލްސިސްއަށްވުރެ މައްޗަށް ދިޔަނުދީ ހިފެހެއްޓުމަށް ޓަކައި އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް އދ. އިން ބާއްވާ ތިމާވެއްޓާބެހޭ ސަމިޓް "ކޯޕް 26″ގައި މުސްތަފާބޭ ބައިވެރިވާންޖެހޭ ސަބަބެއް ވިސްނާ ވިސްނާވެސް ނުވިސްނުނެވެ.
މުސްތަފާބެއަކީ މަޖިލީހުގެ ރައީސެވެ. އެއީ ގާނޫނު ހަދާތަނެކެވެ. އެތަނުގައި ހަދާނީ ގާނޫނު ނޫންތޯއެވެ. ހައިރާންވެ އަންތަރީސް ނުވާނެތޯއެވެ. މިހެން ބުނަން މިޖެހުނީ މުސްތަފާބެ ތިމާވެއްޓަށް ކުރި ޚިދުމަތެއް ފެންނާން ނެތުމުންކަން ޚުދު މުސްތަފާބެވެސް ގަބޫލުކުރާނެއެވެ. ހެޔޮވާނީ ކިހިނަކުންތޯއެވެ. ޙައްޤަކީ ކޮބައިތޯއެވެ. ތިޔަ ސަމިޓަށް ޒައީމް ވަޑައިގަތުން މާ އައުލާކަންބޮޑު ނޫންތޯއެވެ.
މުސްތަފާބެއެވެ. މުސްތަފާބެ ތިޔަ އުޅުއްވާގޮތުން މިހާރު އެއްކަމެއް ސާފުވެއްޖެއެވެ. އެއް އިރެއްގައި ޑިމޮކްރަސީގެ ބައްޕައަށް ވާން މުސްތަފާބޭ އުޅުއްވި ވާހަކަ މީހުން ބުނާތީ އަހަރެން އަޑު އަހަމެވެ. މުސްތަފާބޭގެ ގާތް މީހުން ލައްވާ، ތިޔައީ ރާއްޖޭގެ މަންޑޭލާއޭ ކިޔުއްވައިގެން އުޅުއްވީމު ނޫންތޯއެވެ. އެކަމަކު މުސްތަފާބޭ އައި ރުޅީގައި ފަނޑިޔާރަކު ނިޒާމުން ގެއްލުވާލީއެވެ. އެހާހިސާބުން އެ ހުވަފެން ހަގީގަތަކަށް ނުވާނޭކަން މުސްތަފާބޭއަށް ޔަގީންވީއެވެ. މިހާރު މުސްތަފާބޭ ބޭނުންވަނީ، ތިމާވެށީގެ ބައްޕައަށް ވާންނޫންތޯއެވެ. އެކަންވާނީ ކިހިނަކުންތޯއެވެ. ރޮބަޓް މުގާބޭވެސް ސުލްހައިގެ އިނާމް ލިބޭތޯ އުޅުނެވެ. އެކަމަކު އެ އިނާމް ލިބޭނީ ކިހިނަކުންތޯއެވެ. އެއީ ޚުދުމުޚުތާރު ވެރިއެކެވެ. އެކަހަލަ ވެރިއަކަށް އެފަދަ އިނާމެއް ހައްގުވާނެ އެއްވެސް ގޮތެއް ނޯންނާނެ ނޫންތޯއެވެ.
މުސްތަފާބެއަށް ރާއްޖޭގެ ތިމާވެށި ހިމަޔާތް ކުރުމަށް އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުކުރެވޭ ހާލުގައި ހުރެފައި ބިން ހިއްކައިގެން އަޅާ ޢިމާރާތެއް ހުޅުވުމަށް ރެބަންފަށް ކަޑާލުމަށްވެސް މުސްތަފާބެ ތިޔަ ހުންނަނީ އެދިއެދި ނޫންތޯއެވެ. ރުއްގަސް ކަޑައިގެން އަޅާ އިމާރާތެއް ނަމަވެސް މެއެވެ. މުސްތަފާބެ ތިޔަކުރައްވާ ކަމަކީ ތިމާވެށި ހިމާޔަތް ކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރާ މީހެއްގެ ޓެގް އަޅުވައިގެން އިތުރުފުޅު ހައްދެވުން ނޫން އެހެން ދެން ކޮންކަމެއްތޯއެވެ.
މި ގައުމުގެ ފަޅުތަކާ ގިރިތަކާ ހާތައް، ހަމައެއް ލަމައެއްނެތި، އަޑުގެ ނެތްކޮޅަށް ހަޅޭލައްވާ މީހުންނަށް ވަގުތުން ވަގުތަށް، ކުޑަ އެތިކޮޅަކަށް ތިޔަގެންދަވަނީ ދެއްވަމުން ނޫންތޯއެވެ. ރާއްޖޭގެ ފަޅުތައް ހިއްކަމުންގޮސް ދޯންޏެއްގެ ނަގިލި ޖެހޭވަރުގެ ފަޅެއް، ގިރިއެއް، ހަލެއް އަދި ކީއްކުރަންތޯ އެވެ. އެވަރުގެ ގަލެއްވެސް މިހާރު އިސްކޮޅު ކާ ހިސާބުގައި ނެތްކަން މުސްތަފާބެއަށް ހަމަ ރަގަޅަށް އިގޭނެއެވެ. ކަނޑޫފާތަކާ ކުޅިތަކާއި ފެންގަޑުތައް ހަލާކުވެގެންދާއިރު މުސްތަފާބެ ތިޔަހުންނަނީ ދެޖީބަށް އަތްޖަހައިގެން މައްޗަށް ބަލަހައްޓާއިގެން ނޫންތޯއެވެ. ދެކުޅިންކުރެ ކުޅިއަކަށް އަޅައެއްނުލައެވެ. ދެކުޅި އެއްކޮށް ހަލާކުވިޔަސް މުސްތަފާބެއަށް ހެވެއެވެ. މުސްތަފާބެ އަބަދުވެސް ތަބާވަމުންދަނީ ދުނިޔޭގެ އެދުމަށްނޫން ތޯއެވެ.
ރަށްރަށުގެ ގޮޑުދޮށްތަކުގައި ކުނި ގިނަވަމުންދާއިރު އެކަން ހުއްޓުވުމަށް މުސްތަފާބެ ކުރިކަމެއް އަހަރެން މިއުޅެނީ ހަމަ ހޯދާހޯދާ ދެލޯ ފާރުވީއިރުވެސް ނުފެނިގެންނެވެ. މީހަކަށް ދިން ނަސޭހަތެއް ނެތެވެ. އެކަމަކު މުސްތަފާބެއަކީ ތިމާވެށީގެ ބައްޕަ ކަމަށް ދައުވާކުރާ މީހާ ނޫންތޯއެވެ. ޒައީމް ތިމާވެށީގެ ބައްޕައަކަށްވީ ވަރަށްގިނަ މަސައްކަތް ކޮށްގެންކަން މުސްތަފާބެއަށް ހަމަ ނޭގެނީހެއްޔެވެ. މުސްތަފާބޭ ބުނަންތޯއެވެ. މިއަދު ތިމާވެށި ރައްކާތެރި ކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ ޚަރަދު ތަކަށްވުރެ މުސްތަފާބޭގެ ހަށިފާރަވެރިންނަށް ކުރަންޖެހޭ ޚަރަދުތައް މާ ބޮޑުތަނުން މިއޮތީ މައްޗަށް އަރައިގެން ގޮސްފައެވެ.
އަދިވެސް އިތުރަށް މުސްތަފާބެއަށް ކިޔައިދެން ހެއްޔެވެ؟ ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކުގެ ވެރީންގެ ތެރެއިން ތިމާވެއްޓަށް އެންމެ އަގުހުރި ޚިދުމަތެއް ކުރި ބޭފުޅަކަށް ރާއްޖޭގައި ހުރީ ބޮޑު މުސްތަފާބެއެވެ. މޫސުމަށް އަންނަމުންދާ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން އެންމެބޮޑު ގެއްލުމެއް ލިބޭނީ ދިވެހިރާއްޖެއަށް ކަމުގައި ވިދާޅުވެ ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކުގެ ވެރިންގެ ސަމާލުކަން ހޯއްދެވިއެވެ. މިއީ ސުވާލެއްއޮތް ކަމެއްނޫނެވެ.
ރާއްޖޭގެ ފެންވަރުގައި މުހިއްމު ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅުއްވައި ނަތީޖާ ހޯއްދެވިއެވެ. ރަށްރަށުގެ ފަރުތަކުން ގައު ނެގުން ހުއްޓުވިއެވެ. ގޮނޑު ދޮށުން ވެލިނެގުން އެއްކޮށް ނިމުމަކަށް ގެންނެވިއެވެ. ކަނޑާ ކޮންމެ ރުކެއްގެ ބަދަލުގައި ދެ ރުއް އިންދަވަން ބޮޑު މުސްތަފާބެ އިލްތިމާސް ކުރެއްވިއެވެ. މިނިވަން ދިވެހިރާއްޖެ ސާފު ދިވެހިރާއްޖެ މި ޝިޢާރުގެ ދަށުން ގޯތި ގެދޮރާއި ގޮޑުދޮށްތަކާއި މޫދު ސާފުކުރުމުގެ ބޮޑު މަޝްރޫއެއް ބޮޑު މުސްތަފާބެ ހިންގެވިއެވެ. މިލިޔަން ގަސް އިންދުމުގެ ޕްރޮގްރާމް މުޅިރާއްޖޭގައި ފަޢްޓަވައިގެން ކުރިއަށް ގެންދެވިއެވެ.
މުސްތަފާބެ ތާރީޚުގެ ތެރެއަށް ޖެހިލައްވަން ވީ ނޫންތޯއެވެ. މާލެއަށް ބޮޑުރާޅު އެރި ދުވަސްވަރު ލިބުނު ގެއްލުންތައް ކުޑައެއްނޫނެވެ. މިކަމުގައިވެސް ދުނިޔޭގެ ސަމާލުކަން ބޮޑު މުސްތަފާބެ ހޯއްދެވިއެވެ. ޖަޕާން ސަރުކާރުގެ އެހީގައި މާލެ ވަށައިގެން ތިންބޯ ގައުޖެއްސުމުގެ މަސައްކަތް ކުރައްވައި ހިމާޔަތް ކުރެއްވިއެވެ. ތިމާވެއްޓާ ރަށްޓެހި ރައްޔިތެއް ބިނާކުރެއްވުމަށް އެތައް މަސައްކަތްތަކެއް ބޮޑު މުސްތަފާބެ ކުރެއްވިއެވެ.
މޫސުމަށް އަންނަމުންދާ ބަދަލުތަކާއި، ތިމާވެއްޓަށް އަންނަމުންދާ ބަދަލުތަކާއި ކުދިގައުމުތަކުގެ ނާޒުކު ތިމާވެށީގެ މައްސަލަތައް ދުނިޔޭގެ ވެރިންގެ ކަންފަތްތަކާ ހަމައަށް ފޯރުކޮށްދެއްވި ހަމައެކަނި ރާއްޖޭގެ ވެރިއަކީ، ބޮޑު މުސްތަފާބެ ކަމާމެދު ޝައްކެއްނެތެވެ. މިއީނޫންތޯ ޚިދުމަތަކީ، މުސްތަފާބެ ތިޔައުޅުއްވަނީ ކަންނުވެ ނަންވާން ނޫތޯއެވެ. މުސްތަފާބޭ ތިޔަ އުޅުއްވާ ގޮތުން ސިފަވަނީ، "ޚިތާނުކުރަން ނުދަންނަ މީހަކު ކުރަންފަތް ގެންގުޅުން" ފަދަ މީހެއް ފަދައިން ނޫންތޯއެވެ.
މުސްތަފާބެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް މުސްތަފާބެ ފެންނަނީ، އެތަނުގައިވެސް ބޮޑު މިހާއަށް ވާން، މިތަނުގައިވެސް ބޮޑު މިހާއަށްވާން، ހުރިހާ ތަނެއްގައިވެސް އެންމެ ބޮޑު މިހާއަށްވާން އުޅޭ މީހެއްގެ ގޮތުގައިކަމަށް ގިނަ މީހުން މިހާރު ބުނަން ފަށައިފިއެވެ. ރައްޔިތުން ހަވާލުކޮށްފައިވާ މަސައްކަތްނޫން އެހެން މަސައްކަތެއް ކުރަން، ނުވަތަ ވެރިއަކަށް ހުންނަ މީހަކާ ދިމާ އިދިކޮޅަށް ނުކުމެ ބަސްތައްބުނެ އެހެން އެޖެންޑާއެއް ފަތުރަން މުސްތަފާބެ އަބަދުވެސް އިސްކަން ދެމުންދާތަން ފެނެއެވެ. އެއީ ކިހިނެއްވާ ކަމެއްތޯއެވެ. ބައެއް ފަހަރަށް މިނޫންގޮތެއް ހޯދަންޖެހޭ ވާހަކަ ދައްކައެވެ. އަނެއްބައި ފަހަރަށް އަނެއް ދިވެހިރާއްޖެ ރަނގަޅުވާނެ ވާހަކައެވެ. އަނެއްބައި ފަހަރަށް ދޮން މީހުން އުޅޭގޮތް ރަނގަޅު ވާހަކައެވެ. އެއް ފަހަރު ކުޑަ މުސްތަފާބޭއާއެކީ ދެން ސިޔާސީ މަސައްކަތް ނުކުރާނެ ވާހަކައެވެ. އަނެއްބައި ފަހަރަށް ކުޑަ މުސްތަފާބޭވަރުގެ ހިކުމަތްތެރިއަކު ނެތްކަމުގެ ވާހަކައެވެ. މިހާރު ތިޔަ ދައްކަނީ ޖުމްހޫރީ ނިޒާމް ކަމު ނުގޮސްގެން ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަށް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ބަދަލުކުރަން ބޭނުންވާ ވާހަކަނޫންތޯއެވެ. މުސްތަފާބޭއަށް މިވަނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ. ދުނިޔެ ކުޑަވީ ތޯއެވެ. ނުނީ މުސްތަފާބޭ އަބަދު ވާނުވާގަ ހުންނަވަނީ ތޯއެވެ. މިވާ ގޮތެއް މުސްތަފާބޭ ސާފު ކޮށްދޭން ނުވޭތޯއެވެ.
ޑެންމާކުގެ ކޯޕަން ހޭގަން ސަމިޓްގައި "ހަކަތައިގެ ނުރަނގަޅު ސިޔާސަތުތަކުގެ ސަބަބުން ތަޣައްޔަރު ވާނީ ހަމައެކަނި ތިމާވެށި ނޫން ކަމާއި އެފަދަ ސިޔާސަތުތަކުގެ ސަބަބުން ދުނިޔޭގެ ސިޔާސީ މާޙައުލާއި ބައިނަލް އަޤްވާމީ ސިޔާސީ މަޝްރަޙް ވެސް ތަޣައްޔަރު ވާނެ" ކަމުގައި މުސްތަފާބެ ވިދާޅުވިއެވެ. އެކަމަކު މުސްތަފާބޭގެ ފަރާތުން ޢަމަލީ އެއްވެސް ކަމެއްނުފެނެއެވެ. މިއީ ހަމައެކަނި ހަކަތައިގެ ނުރަނގަޅު ސިޔާސަތުގެ ވާހަކަނޫންތޯއެވެ.
ދުނިޔޭގެ ބޮޑެތި ގައުމުތަކުން ބޭނުންކުރަމުންދާ ހަކަތައިގެ ސަބަބުން މޫސުމަށް އަންނަމުންދާ ބަދަލުތައް ކުޑަކުރުމަށް ދެހާސް ތިރީހުގެ ކުރިން ދިހަ ބިލިޔަން ނުވަތަ ސާޅީސް ބިލިޔަން ގަސް އިންދުމަށް ގައުމުތަކުން ވަޢުދު ވަމުންދާއިރު، މުސްތަފާބެ ވެރިކަމުގައި ހުރި އިރު ކުރިހާވެސް ކަމަކީ، ކެބިނެޓް މެމްބަރުންނާއެކު ޑައިވްކުރުމާއި، މުލިއާގޭ ފުރާޅުގައި ސޯލާ ޕެނަލް ހަރުކުރުން ފިޔަވައި ދެންއެހެން ކޮންކަމެއްތޯއެވެ. ގަހެއް ރުކެއް އިންދާކަށް އަމުރެއް ނުކުރެއެވެ. ތިމާވެއްޓަށް މީހުން ހޭލުންތެރި ކުރުމުގެ ޕްރޮކްރާމެއް ނުހިންގުނެވެ.
އެކަމަމު ތިމާވެށީގެ "ޗެމްޕިއަން" ބޯޑުގައި އަޅުވައިގެން މުސްތަފާބެ ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކުގައި ދުއްވަނީ ނޫންތޯއެވެ. މުސްތަފާބެ މިހާރު ބުނަމުން ތިޔަގެންދަނީ "ކޮޕް ސައްބީސް" ފެއިލް ވެއްޖެނަމަ އދ ގެ ނިޒާމާ މެދު އިތުބާރު ގެއްލޭނެ ވާހަކަ ނޫންތޯއެވެ. ކައިގެންނޭ ފުރާނި. ނުކައެއް ނުފުރާނަމޭ. ބުނުން ފަދަ ވާހަކައެއް ނޫންތޯއެވެ. މިފަދަ ދެކޮޅު ނުޖެހޭ ވާހަކަތަކުން ނޫސްތަކުގެ ސުރުހީތައް ފުރާލަމުން ތިޔަގެންދަނީ ފިކުރެއް ޚިޔާލެއްނެތި ނޫންތޯއެވެ. މިއީ މުސްތަފާބޭގެ މޮޅުކަމާއި މަޝްހޫރުކަން ދެއްކުމަށް ކުރާހާ ކަންތައްތައް ނޫންތޯއެވެ. މީއަޅެ ފަހެ ދޮގެއްތޯއެވެ.
